Nagrody Miasta Krakowa, których tradycja sięga XVI w., są wyrazem uznania dla dokonań krakowian, którzy pracują na rzecz rozwoju i wzmacniania twórczego oraz naukowego potencjału miasta. Dla kultury Krakowa ważne jest także zaangażowanie mecenasów, których rolę miasto dostrzega i promuje. Znamy laureatów tegorocznej edycji Nagród Miasta Krakowa oraz tytułu Mecenasa Kultury Krakowa.
− Po raz kolejny miasto honoruje osoby, których praca, działalność i dokonania – nie tylko lokalnie, ale również w skali kraju i niejednokrotnie także na arenie międzynarodowej − są warte docenienia i promowania. Laureaci Nagród Miasta Krakowa mogą pochwalić się osiągnięciami tworzącymi przestrzeń dla rozwoju sztuki, działaniami rozwijającymi sektor kreatywności i wiedzy, budującymi kapitał kulturowy i naukowy, a także inicjatywami mającymi wpływ na krajowe i międzynarodowe postrzeganie Krakowa. To szczególnie ważne wyróżnienie przyznawane przez miasto, które ma piękną, kilkuwiekową tradycję – podkreśla prezydent Krakowa Jacek Majchrowski.
Nagrody Miasta Krakowa przyznawane są w czterech kategoriach: „Kultura i sztuka”, „Nauka i technika”, „Sport” i „Prace dyplomowe”. W konkursie doceniane są zasługi mające pośredni lub bezpośredni związek z Krakowem − poprzez osobę kandydata, miejsce realizacji dokonań lub powstania pracy oraz tematykę czy znaczenie działalności dla miasta. W przypadku prac dyplomowych nagrody przyznawane są za prace powstałe w Krakowie i dotyczące Krakowa.
Pierwsza Nagroda Miasta Krakowa została przyznana w roku 1535 Mikołajowi Jaskierowi za kodyfikację prawa miejskiego. Nagrody początkowo były wręczane sporadycznie i dopiero od 1930 roku laureatów wybierano systematycznie. Wybuch II wojny światowej przerwał tę tradycję. Do przyznawania nagród wrócono w 1945 roku. Na przestrzeni lat zmianom ulegała regularność przyznawania nagród, zmieniały się również kategorie.
Laureaci Nagród Miasta Krakowa 2023
Kandydatów do nagród zgłaszają związki i środowiska twórcze, instytucje artystyczne, kulturalne, wydawnicze, szkoły wyższe i instytuty naukowo-badawcze, towarzystwa naukowe oraz inne organizacje. Prezydent Krakowa zaaprobował wskazania komisji konkursowej – znamy grono tegorocznych laureatów, którymi zostali:
w dziedzinie: „Kultura i sztuka”:
- prof. dr hab. Piotr Bożyk – związany z Akademią Sztuk Pięknych w Krakowie artysta zajmujący się projektowaniem produktów, wystaw i sztuką kinetyczną prezentowaną w wielu muzeach i galeriach w Polsce i na świecie. Prowadził zajęcia i wykłady na uczelniach w Polsce, Anglii, Belgii, Finlandii, Słowenii, Ukrainie, na Węgrzech. Laureat licznych nagród, między innymi odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Edukacji Narodowej oraz Złotym Medalem, tytułem doktora honoris causa przyznanym przez Moholy-Nagy University of Art and Design w Budapeszcie i nagrodą Ladislav Sutnar Prize od Wydziału Architektury i Sztuki Zachodnioczeskiego Uniwersytetu w Plsen.
- Krzysztof Głuchowski – dyrektor Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie od 2016 roku, kurator i organizator wystaw, aktor, producent teatralny, filmowy i telewizyjny, producent i współorganizator festiwali, dystrybutor filmowy. Pierwszy dyrektor Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki oraz Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. Od 2019 roku prezes Stowarzyszenia im. Stanisława Wyspiańskiego. Jako dyrektor Teatru Słowackiego nie tylko doprowadził do ważnych prac remontowych, ale przede wszystkim obudził zespołową energię. W połączeniu ze wspieraniem wolności artystycznej i różnorodności form wyrazu artystycznego przełożyła się ona na znaczące sukcesy i ważne realizacje, takie jak np. głośne „Dziady” w reż. Mai Kleczewskiej (uhonorowane Nagrodą Teatralną im. Wyspiańskiego) czy przygotowany w koprodukcji z Gdańskim Teatrem Szekspirowskim spektakl „1989” w reż. Katarzyny Szyngiery. Wspierane przez Krzysztofa Głuchowskiego działania teatru na rzecz społeczności miasta i innych scen, w tym nieinstytucjonalnych, jak też otwartość na współpracę, umożliwiły m.in. zainicjowanie projektu Capella in Theatrum, w ramach którego miejska orkiestra Capella Cracoviensis i ważne wydarzenia muzyki klasycznej mogą gościć na scenie Teatru im. Juliusza Słowackiego.
- Małgorzata i Marcin Gołębiewscy – twórcy Fundacji Wschód Sztuki prężnie działającej w obszarze sztuk wizualnych w Krakowie. Małgorzata Gołębiewska jest też współzałożycielką i kuratorką Galerii Sztuki Współczesnej Art Agenda Nova w Krakowie, pomysłodawczynią i dyrektorką artystyczną Festiwalu Sztuk Wizualnych Grolsch ArtBoom w Krakowie, współinicjatorką Cracow Gallery Weekend Krakers, organizatorką licznych wydarzeń oraz projektów kulturalnych i specjalistką w zakresie doradztwa na rynku kolekcjonerskim. Współtworzyła wystawy klasyków sztuki współczesnej m.in. Kantora i Nowosielskiego. Marcin Gołębiewski jest kuratorem Galerii Sztuki Współczesnej Art Agenda Nova, prezesem Fundacji Wschód Sztuki, a także wykładowcą i ekspertem rynku sztuki współczesnej i jednym z najbardziej cenionych marszandów w kraju – był zaangażowany m.in. w stworzenie w Nowohuckim Centrum Kultury galerii prac Zdzisława Beksińskiego i Jerzego Dudy-Gracza. Od 2013 roku jest dyrektorem artystycznym Katowice Streetart Festival.
- Czesław Minkus − muzyk, kompozytor, autor projektów muzyczno-medialnych, filmowych i teatralnych. Zajmuje się twórczością w obszarach współczesnej muzyki elektro-akustycznej, elektronicznej, eksperymentalnej, muzyki improwizowanej oraz sztuki audio-wizualnej. Bierze udział w koncertach, wystawach i pokazach działań interdyscyplinarnych na festiwalach, przeglądach oraz sympozjach poświęconych sztuce najnowszej w kraju i za granicą. Współpracował z wieloma muzykami, m.in. Tomaszem Stańką, Michałem Urbaniakiem, Olgą Szwajgier, Agatą Zubel, Józefem Skrzekiem, Markiem Chołoniewskim, Janem Pilchem. Twórca formacji Space Light Orchestra (SLO), Music Media Art Ensemble (MMAE), MINKUS-TMAexplorers, twórca fundacji Trans Media Art Centrum (TMAC). Stypendysta MKIDN, odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
- Dorota Pomykała – aktorka teatralna i filmowa, absolwentka krakowskiej szkoły teatralnej, związana ze Starym Teatrem w Krakowie. Gościnnie występowała także w łódzkim Teatrze Nowym, warszawskich Rozmaitościach, Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, na krakowskich scenach Teatru Bagatela i Teatru im. Juliusza Słowackiego, a w ostatnich sezonach także w teatrach Studio i Polonia w Warszawie. W 2022 r. na Festiwalu Tribeca w Nowym Jorku za najlepszą kreację aktorską nagrodzono ją za rolę w „Kobiecie na dachu” w reżyserii Anny Jadowskiej, kreację tę doceniono także na 47. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (nagroda za najlepszą rolę kobiecą).
- Adolf Weltschek (Specjalna Nagroda Prezydenta Miasta Krakowa) − aktor oraz reżyser teatralny, który przez 24 lata kierował Teatrem Groteska. Reżyserował ponad 70 spektakli w około 20 placówkach teatralnych, autor m.in. 10 sztuk teatralnych, współtwórca scenariuszy filmowych. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi oraz Orderem Uśmiechu. Działalność kierowanego przez niego Teatru Groteska i jego rola w edukacji i wychowaniu młodych widzów jest nie do przecenienia − ambitny, ale dostosowany do umiejętności odbiorczych najmłodszych repertuar zachwycał nie tylko dzieci, a organizowane przez instytucję wydarzenia, takie jak Wielka Parada Smoków (której Adolf Weltschek był pomysłodawcą) i festiwal Materia Prima zapisały się już na stałe w krakowskim kalendarzu kulturalnym. Liczne grono wiernych widzów przyciągnęły też spotkania w ramach Kodu Mistrzów i Sceny Mistrzów.
w dziedzinie: „Nauka i technika”:
- prof. dr hab. Czesław Brzoza − historyk specjalizujący się w najnowszej historii Polski, w tym Krakowa i regionu krakowskiego (zmiany agrarne po II wojnie światowej, historia polityczna, historia prasy krakowskiej, biografistyka postaci istotnych dla życia miasta, kultury, sportu, zjawisk społecznych, jak też życia oraz znaczenia krakowskiej społeczności żydowskiej). Kierownik Zakładu Historii Polski Najnowszej w Instytucie Historii UJ, członek licznych komisji i rady programowej wydawnictwa ciągłego Instytutu Pamięci Narodowej „Pamięć i Sprawiedliwość”.
- prof. dr hab. Jan Potempa – biochemik i mikrobiolog prowadzący badania nad bakteriami wywołującymi choroby przyzębia. Od 2005 roku kieruje Zakładem Mikrobiologii Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ, jest również profesorem w Departamencie Zdrowia i Rehabilitacji Jamy Ustnej Szkoły Stomatologii Uniwersytetu w Louisville w USA. Kieruje zespołami realizującymi granty badawcze przyznane przez amerykański Narodowy Instytut Zdrowia (NIH), polskie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Unię Europejską, członek licznych branżowych towarzystw, współorganizator konferencji naukowych, laureat Nagrody Prezesa Rady Ministrów za wybitne osiągnięcia naukowe oraz programów MISTRZ i TEAM Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, doktor honoris causa Uniwersytetu w Amsterdamie.
- dr hab. inż. Katarzyna Wolny-Koładka − zatrudniona na stanowisku profesora w Katedrze Mikrobiologii i Biomonitoringu Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie; zajmuje się szeroko rozumianą mikrobiologią środowiskową, w tym badaniami dotyczącymi m.in. analizy zagrożeń mikrobiologicznych występujących na terenie Zalewu w Nowej Hucie oraz oceny oddziaływania na ludzi i środowisko uruchomionej tan niedawno tężni solankowej. Katarzyna Wolny-Kołodka ma bardzo duży dorobek naukowy, na który składa się m.in. 70 publikacji, których łączna punktacja wynosi 2755 pkt. (wg MEiN), Impact Factor to 94,45, Indeks Hirscha jest równy 10.
W dziedzinie „Sport” nagroda nie została przyznana.
Wyróżnienia za najlepsze prace dyplomowe otrzymali: Teresa Wąsowicz (ASP) – za pracę magisterską „Fotografie Jana Motyki ze zbioru Muzeum Fotografii w Krakowie. Inwentaryzacja, analiza technik wykorzystanych przez artystę oraz propozycje konserwatorskie”, Paulina Barbara Bździuch (AGH) za pracę doktorską „Model prognozowania emisji z transportu drogowego na potrzeby zarządzania jakością powietrza w Krakowie” oraz Katarzyna Wrona (UJ) za pracę magisterską „Wpływ różnych rodzajów zieleni miejskiej na warunki termiczne i wilgotnościowe w Krakowie”.
Laureaci Nagród Miasta Krakowa otrzymują medal, dyplom i nagrodę finansową. Warto podkreślić, że w gronie laureatów Nagród Miasta Krakowa znajdują się artyści i twórcy uznani na arenie krajowej i międzynarodowej, między innymi Andrzej Wajda i Krystyna Zachwatowicz, Andrzej Franaszek, Jerzy Illg, Jan Peszek, Jan Kanty Pawluśkiewicz, Grzegorz Turnau, Andrzej Sikorowski, a także osoby i zespoły mogące poszczycić się ważnymi dokonaniami dla nauki, m.in. Zespół Biologii Chemicznej i Projektowania Leków nagrodzony za osiągnięcia w dziedzinie doświadczalnej immunochemicznej terapii przeciwnowotworowej, zespół prof. Jacka Dubiela nagrodzony za osiągnięcia w zakresie kardiologii interwencyjnej, jak też prof. Agnieszka Słowik i prof. Tadeusz J. Popiela nagrodzeni za stworzenie Centrum Interwencyjnych Terapii Ostrego Udaru Mózgu.
Dodatkowe informacje o tegorocznych laureatach można znaleźć w katalogu [PDF].
Mecenasi Kultury Krakowa 2022
W 1996 r. Rada Miasta Krakowa ustanowiła doroczny tytuł „Mecenas Kultury Krakowa” przyznawany za działania na rzecz przedsięwzięć kulturalnych i artystycznych, zabytków i dziedzictwa niematerialnego miasta, a także za działania medialne na rzecz promocji kultury, sztuki oraz zabytków i dziedzictwa niematerialnego Krakowa.
− To wyróżnienie ma na celu wspieranie i rozwijanie współpracy pomiędzy firmami a środowiskiem artystycznym, instytucjami kultury oraz gospodarzami obiektów zabytkowych na terenie Krakowa. Kraków finansuje działalność miejskich instytucji kultury, wspiera też wiele różnych artystycznych i kreatywnych przedsięwzięć. Ważne jednak, żebyśmy pamiętali, że kultura to wartość dla wszystkich, ale też wspólna odpowiedzialność, stąd tak znaczące jest zaangażowanie mecenasów. To ważny obszar, który chcemy rozwijać i promować – zaznacza Katarzyna Olesiak, dyrektorka Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMK.
Kandydatów do nagrody rekomenduje Bractwo Mecenatu Kultury Krakowa. Wyróżnienia przyznawane są w trzech kategoriach.
Za finansowanie organizacji prowadzących działalność w zakresie kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego oraz krakowskich instytucji kultury tytuł Mecenasa Kultury Krakowa 2022 otrzymała firma RE-Bau Sp.z o.o. − założona w 1996 roku spółka budowlana działająca zarówno na rynku polskim, jak i rynkach europejskich. Firma wykonała prace związane z posadowieniem należącej do Kolekcji Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK rzeźby Mirosława Bałki AUSCHWITZWIELICZKA (2008-2009) w pobliżu mostu Kotlarskiego (na terenie poszerzonego parku Stacja Wisła na Zabłociu). Spółka wsparła też muzeum MOCAK w wykonaniu projektu posadowienia i przygotowania fundamentu pod rzeźbę Jakuba Juliana Ziółkowskiego umiejscowioną przed wejściem do instytucji, a także wielokrotnie służyła muzeum nieodpłatnym doradztwem w zakresie spraw związanych z architekturą i budownictwem.
Za działania medialne na rzecz promocji kultury, sztuki oraz zabytków i dziedzictwa niematerialnego Krakowa tytuł mecenasa otrzymała firma AMS SA − lider reklamy Out-of-Home (OOH) w Polsce. Firma od lat wspiera działalność krakowskich instytucji kultury. W 2022 roku spółka zrealizowała outdoorowe kampanie promocyjne dla projektów Muzeum Narodowego w Krakowie, takich jak „Jacek Malczewski romantyczny”, „Nowy początek. Modernizm w II RP”, „Galeria Sztuki Polskiej XX-XXI wieku”, „Tamara Łempicka”, a także kampanię wizerunkową instytucji. AMS SA została też partnerem promocyjnym Zamku Królewskiego na Wawelu w kampanii wystaw: „Nowy Skarbiec Koronny”, „Nowy Zamek” oraz „Arcydzieła z kolekcji Lanckorońskich”. Kampanie te odbyły się na terenie Krakowa i innych miast Polski. Spółka w 2022 roku wspierała także kampanię outdoorową Teatru im. Juliusza Słowackiego oraz Muzeum Fotografii MUFO.
W tej edycji nie przyznano nagrody i tytułu mecenasa za działania na rzecz zabytków i dziedzictwa niematerialnego Krakowa.
