W Ogrodzie Saskim w Warszawie zakończyło się w sobotę 12. Narodowe Czytanie z udziałem prezydenta Andrzeja Dudy i pierwszej damy Agaty Kornhauser-Dudy. Na zakończenie para prezydencka ogłosiła, że za rok lekturą będzie “Kordian” Juliusza Słowackiego.
Na zakończenie wydarzenia w Ogrodzie Saskim pierwsza dama Agata Kornhauser-Duda podkreśliła, że w Narodowym Czytaniu nie chodzi o bicie rekordów, ponieważ głównym celem tej akcji jest promowanie najpiękniejszych dzieł polskiej literatury oraz promowanie czytelnictwa. “Cieszymy się, że jest to także wspaniały sposób na wspólne spędzanie czasu przy dobrej literaturze” – powiedziała.
Zaznaczyła także, że „z roku na rok ta akcja zyskuje na popularności. “W tym roku odbyła się ona w ponad 6 tysiącach miejsc w Polsce i na świecie. Bardzo serdecznie dziękujemy naszym rodakom z zagranicy za polonijne Narodowe Czytanie. Dziękujemy placówkom dyplomatycznym, ale także ośrodkom polonijnym, które zorganizowały wydarzenia, a szczególnie tym najbardziej oddalonym” – podkreśliła Agata Kornhauser-Duda. Narodowe Czytanie odbyło się w 300 miejscach w ponad 40 krajach, m.in. w obu Amerykach, Afryce, Australii i Nowej Zelandii.
“Nad Niemnem” nasi rodacy czytali również w Kazachstanie, Uzbekistanie oraz na Białorusi, m.in. w Grodnie, zaś na Litwie w ramach akcji ambasador Polski na Litwie Konstanty Radziwiłł czytał tę powieść nad litewskim Niemnem. Już tradycyjnie najwięcej zgłoszeń pochodziło z Ukrainy. “Ta liczba wzrosła w stosunku do zeszłego roku i w tym roku Narodowe Czytanie odbyło się w stu miejscach na Ukrainie” – powiedziała pierwsza dama. Lekturę tegorocznej akcji nie czytano wyłącznie w języku polskim. “Nad Niemnem” było również czytane przez Japończyków w języku japońskim w Japonii.
“Został także zorganizowanych wiele imprez towarzyszących. W tym roku można było m.in. wziąć udział w inscenizacji ślubu Elżuni Bohatyrowiczówny, zorganizowano także liczne warsztaty, m.in. wikliniarskie, pisarskie oraz zielarskie. Lekturę czytano także w szkołach oraz przedszkolach. Akcja miała także swoją odsłonę w internecie. +Nad Niemnem+ czytano ponadto nad brzegami rzek, na statkach, łodziach i promach” – mówiła Agata Kornhauser-Duda.
Pierwsza dama zwróciła także uwagę na wystawę “Rośliny i ludzie. +Nad Niemnem+ Elizy Orzeszkowej, która jest dostępna w przestrzeni czytelni Biblioteki Narodowej w Warszawie. “Ta wystawa ukazuje pewien wycinek twórczości Orzeszkowej, który – jak myślę – nie jest przez nas do końca doceniany. Chodzi o niezwykłą relację Orzeszkowej z nadniemieńska przyrodą. Ona odbierała przyrodę nie tylko z entuzjazmem i bardzo sentymentalnie, ale odniosła się do przyrody w sposób naukowy. Gromadziła rośliny, klasyfikowała je i dokumentowała. Pisała również eseje-reportaże etnobotaniczne, które zyskały uznanie w świecie naukowym” – przypomniała Agata Kornhauser-Duda. Na wystawie można zobaczyć m.in. trzy tomy rękopisu “Nad Niemnem”, pierwsze wydanie tej powieści, jak również wykonany przez Orzeszkową zielnik.
Na zakończenie wydarzenia para prezydencka ogłosiła, że lekturą Narodowego Czytania w 2024 roku będzie “Kordian” Juliusza Słowackiego. Prezydent Andrzej Duda podkreślił, że “jest to dramat, jeden z najbardziej znanych w polskiej literaturze, także mocno związany z bardzo trudnym czasem, związanym z innym niż u Orzeszkowej, ale także dramatycznym dla Polaków wydarzeniem”.
“Będziemy przeżywać emocje, które targały polska duszą, Polakami oraz debatą międzypokoleniową, która się toczyła po powstaniu listopadowym. Będziemy przeżywali emocje, które również przelał na papier ze swojego serca nasz wielki wieszcz narodowy” – wskazał prezydent. “Czas może upłynął, ale postawy są podobne. My, Polacy, się nie zmieniliśmy. Dzisiaj zobaczyliśmy w powieści postawy absolutnie ponadczasowe. Podobne uczucia będziemy mieli w przyszłym roku” – zaznaczył.
Po wydarzeniu prezydent Andrzej Duda oraz pierwsza dama Agata Kornhauser-Duda wyszli do zebranych na wydarzeniu osób. Rozmawiali z nimi, pozowali do zdjęć oraz podpisywali programy tegorocznego Narodowego Czytania oraz egzemplarze książki “Nad Niemnem”, które przynieśli ze sobą zgromadzeni w Ogrodzie Saskim.
W Narodowym Czytaniu w Ogrodzie Saskim wystąpili: Izabella Bukowska, Ewa Domańska, Joanna Jeżewska, Kaja Kozłowska-Żygadło, Elżbieta Nagel, Iwona K. Pawlak (grająca Justynę Orzelską w filmowej wersji “Nad Niemnem”), a także Aleksandra Radwan, Lidia Sadowa, Piotr Bajor, Marek Barbasiewicz, Andrzej Ferenc, Wiesław Komasa, Szymon Kuśmider, Adam Marjański (filmowy Jan Bohatyrowicz) oraz Michał Mikołajczak, Marcin Przybylski, Przemysław Stippa, Krzysztof Szczepaniak, Mirosław Wieprzewski, Rafał Zawierucha, Jerzy Zelnik i Konrad Żygadło.
Za reżyserię widowiska odpowiadał Janusz Kukuła – główny reżyser Teatru Polskiego Radia. Reżyserem dźwięku był Tadeusz Mieczkowski. Do realizacji warstwy muzycznej zaproszono wokalistkę i konsultantkę muzyczną Ginę Komasę oraz kompozytora, aranżera i pianistę Dawida Suleja Rudnickiego z zespołem muzyków.
Artyści swój występ zadedykowali zmarłym aktorom – Januszowi Zakrzeńskiemu i Andrzejowi Precigsowi, który wystąpili w filmowej adaptacji “Nad Niemnem” z 1986 r.
“Nad Niemnem” to najbardziej znana powieść Elizy Orzeszkowej. Powstawała w latach 1886–1887, a w formie książki ukazała się w 1888 roku. Ze względu na barwne opisy, wyrazistych bohaterów i odwołania historyczne dzieło porównywano do “Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. Żadna inna książka pisarki nie została tak entuzjastycznie przyjęta przez recenzentów. Chwalono m.in. sprawne połączenie dydaktyzmu z walorami artystycznymi i przemyślaną kompozycję całości. “Nad Niemnem” cieszyło się popularnością i uznaniem kolejnych pokoleń czytelników. W II Rzeczypospolitej powieścią zainteresowało się kino. Ekranizację książki ukończono w 1939 roku, ale obraz zaginął w czasie II wojny światowej. Kolejny film nakręcono w połowie lat 80. XX wieku. “Nad Niemnem” to jeden najważniejszych utworów literatury polskiej podejmujący tematykę Powstania Styczniowego, którego 160–lecie obchodzone jest w 2023 roku.
Akcja Narodowe Czytanie organizowana jest przez Prezydenta RP od 2012 r. Została zainicjowana przez prezydenta Bronisława Komorowskiego wspólną lekturą “Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. W 2013 r. w całej Polsce odbyło się czytanie dzieł Aleksandra Fredry, a podczas następnych edycji czytano kolejno: “Trylogię” Henryka Sienkiewicza oraz “Lalkę” Bolesława Prusa; w 2016 roku “Quo vadis” Henryka Sienkiewicza, a w 2017 roku lekturą Narodowego Czytania było “Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. W 2019 roku lekturami było osiem najważniejszych polskich nowel, między innymi autorstwa Stefana Żeromskiego, Bolesława Prusa, Marii Konopnickiej i Bruno Schulza. W 2020 roku, w warunkach obostrzeń epidemicznych, czytano “Balladynę” Juliusza Słowackiego. “Moralność pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej była lekturą w 2021 roku. W ubiegłym roku – w Roku Romantyzmu Polskiego – czytano natomiast “Ballady i romanse” Adama Mickiewicza.)
