Macie prawo domagać się od całej reszty Rzeczypospolitej, aby oddała hołd powstańcom wielkopolskim i powstaniu wielkopolskiemu – powiedział w poniedziałek w Poznaniu prezydent Andrzej Duda podczas uroczystości 103. rocznicy wybuchu zwycięskiego zrywu..
W tym roku po raz pierwszy obchodzony jest Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. "Został on ustanowiony specjalną ustawą, której inicjatywa powstała na tej ziemi, w Wielkopolsce, w Poznaniu, jako inicjatywa społeczna, oddolna" – mówił prezydent.
"Można powiedzieć, że jest to tu od pokoleń przyjęte, że ważne idee rodzą się, tak po prostu, w zaciszu domowej rozmowy, przyjacielskiego spotkania, gdzie rozmawia się o ważnych sprawach, bo polskie sprawy zawsze były sercu Wielkopolan i sercu Wielkopolski" – dodał.
Duda powiedział także, że cieszy się z tego powodu, że "w Wielkopolsce i Poznaniu czczenie pamięci powstańców wielkopolskich i powstania wielkopolskiego uważacie za swój obowiązek".
"Jako prezydent Rzeczypospolitej powiem, że macie prawo domagać się od całej reszty Rzeczypospolitej, by ten hołd powstańcom wielkopolskim i powstaniu wielkopolskiemu, jako wielkiej idei, która w ogromnym stopniu przyczyniła się do odrodzenia się wolnej Polski, to wydarzenie czciła jako jedno z najważniejszych, związanych z odzyskaniem przez Polskę niepodległości ponad sto lat temu" – wskazał.
Prezydent przypomniał także, że początkowo powstanie było społecznym zrywem. "Bardzo szybko przerodził się w formę zinstytucjonalizowaną, bo szybko stał się powstaniem, które miało swoje władze i dowództwo. Z szybkiej wymiany ognia, która toczyła się przez pierwsze godziny w Poznaniu, stało się zorganizowanym ruchem bojowym" – mówił prezydent.
"Bardzo znamienne jest to, że dzisiaj bardzo często trudno jest odtworzyć, kto był w poszczególnych oddziałach" – mówił Duda. Jak wskazał, stało się tak dlatego, że "w Wielkopolsce ludzie mieli pragmatyczne podejście – chcieli do Polski, wolnej Polski, chwytali za broń, kiedy była potrzeba walczyli i zwyciężali, a kiedy wróg został zwyciężony, wrócili do pracy".
Prezydent podkreślił, że to dzięki powstaniu wolna Polska mogła być całością w swoich najistotniejszych, historycznych częściach.
"Jak też mogłaby istnieć Polska bez Ostrowa Tumskiego, Ostrowa Lednickiego, bez Gniezna bez Poznania – bez tej piastowskiej kolebki. Jak mogłaby istnieć odrodzona Polska bez miejsca, gdzie został przyjęty chrzest, gdzie narodziła się polska państwowość. To waszym pradziadkom i dziadkom zawdzięczamy to, że stała się ona całością" – podkreślił.
Marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak przypomniał, że w rezultacie powstania Wielkopolska stała się częścią odradzającego się państwa polskiego; przyniosła II RP swój potencjał gospodarczy i społeczny, wzmocniła ją siłą bojową Armii Wielkopolskiej i przywróciła ojczyźnie piastowskie korzenie.
"Stało się tak dzięki ogromnej mobilizacji wszystkich Wielkopolan, naszych przodków, którzy w krótkim czasie potrafili sformować i wyposażyć stutysięczną armię, zdolną stawić czoła zaborcy i potwierdzić przed autorami powojennego traktatu wolę wielkopolskiego społeczeństwa" – powiedział.
Jak podkreślił, powstanie wielkopolskie zasługuje na to, by wdzięczna pamięć o nim była obecna w świadomości wszystkich rodaków.
"To bardzo poważne wyzwanie, z którym jako samorząd województwa, wraz z Towarzystwem Pamięci Powstania Wielkopolskiego, mierzymy się od kilkunastu lat. Bardzo wiele w tej misji się udało, ale jest to proces wymagający uporu, konsekwencji i cierpliwości a także wytężonej pracy i niemałych nakładów finansowych" – powiedział.
"Dziś zamykamy ten pierwszy rozdział tej powstańczej pracy i otwieramy kolejny. Dzięki inicjatywie ustawodawczej prezydenta Andrzeja Dudy, który życzliwie przyjął wniosek sześciu organizacji i instytucji, licznie poparty przez samorządy i obywateli, świętujemy dziś po raz pierwszy Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego" – powiedział.
Marek Woźniak podziękował Andrzejowi Dudzie za zrozumienie i akceptację aspiracji Wielkopolan do podniesienia victorii wielkopolskiej do rangi święta państwowego. Podziękował też parlamentarzystom za jednomyślność przy ustanawianiu nowego święta.
Sejm przyjął ustawę ustanawiającą nowe święto państwowe 1 października, a 28 października jednogłośnie poparł ją Senat. Prezydent RP Andrzej Duda podpisał ustawę 23 listopada w historycznym miejscu, czyli w dawnym poznańskim Hotelu Bazar, w którym tuż przed wybuchem powstania zamieszkał Ignacy Jan Paderewski.
Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze, podpisany przez Niemcy i państwa ententy 16 lutego 1919 r. Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła prawie cała Wielkopolska.
