W czwartek 7 lipca, w godzinach wieczornych mieszkańcy Rzeszowa pójdą w Marszu Pamięci, by przypomnieć Żydów z rzeszowskiego getta zamordowanych przez niemieckich okupantów w czasie II wojny światowej. Wyruszą z Placu Ofiar Getta na Dworzec PKP Staroniwa – ten sam odcinek pokonało 80 lat temu tysiące Polaków wyznania mojżeszowego. Z likwidowanego getta gnani ulicami miasta przez Niemców dotarli do wagonów, które zabrały ich do obozu zagłady w Bełżcu. Aby pamięć się nie zatarła na ścianie budynku Dworca PKP Staroniwa odsłonięta zostanie 7 lipca tablica pamiątkowa.
Przed II wojną światową w Rzeszowie mieszkało ponad 13 tysięcy Żydów, którzy stanowili około 30 procent mieszkańców miasta, zaś przed rozpoczęciem masowych deportacji, jak można szacować, w mieście przybywało około 23 tysiące Żydów. Byli to zarówno rodowici rzeszowianie, jak i Żydzi z Łodzi, Kalisza czy Śląska, przesiedleni tutaj przez Niemców jeszcze na początku wojny, ponadto w getcie w Rzeszowie znajdowali się żydowscy mieszkańcy podrzeszowskich miasteczek, w których okupanci wcześniej zlikwidowali getta; były to między innymi Czudec, Głogów, Kolbuszowa, Leżajsk, Sędziszów Małopolski, Strzyżów czy Tyczyn (w kolejnych miesiącach Niemcy sprowadzili do Rzeszowa również grupy Żydów z Krosna, Jasła i Sanoka).
Pierwsza akcja deportacyjna w rzeszowskim getcie miała miejsce 7 lipca 1942 roku i trwała do 13 lipca, a dzień 7 lipca był najbardziej brutalny i krwawy. Szacuje się, że w deportacjach lipcowych do niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Bełżcu wywieziono około 10–12 tysięcy osób, około 2–3 tysiące zostało rozstrzelanych w lesie Bór pod Głogowem, a wielu innych straciło życie w samym getcie. Kolejne największe wywózki miały miejsce w sierpniu oraz listopadzie 1942 roku. Historycy szacują, że z rzeszowskiego getta do Bełżca deportowano od 15 do 22 tysięcy Żydów.
Marsz Pamięci w 80 rocznicę
W tym roku przypada 80 rocznica deportacji. Uroczystości upamiętniające odbędą się 7 lipca. O godz. 18.00 wyruszy Marsz Pamięci, pokonując trasę: Plac Ofiar Getta – Dworzec PKP Staroniwa. O godz. 19.00 zostanie odsłonięta tablica pamiątkowa poświęcona pamięci ofiar akcji likwidacyjnej rzeszowskiego getta na budynku Dworca PKP Staroniwa.
Przy Kamieniu Pamięci na Placu Ofiar Getta odczytane zostaną relacje świadków deportacji, a w Synagodze Staromiejskiej zostanie zapalone i przez całą noc będzie palić się światło, przypominając współczesnym mieszkańcom Rzeszowa o żydowskich ofiarach II wojny światowej.
– Następnie przejdziemy w milczeniu ulicami Kopernika, Grunwaldzką, Matejki, Moniuszki, Cieplińskiego i Pułaskiego do dworca PKP Staroniwa – opisują Grażyna Bochenek, Dariusz Pado i Marta Wójcik ze Stowarzyszenia Rajsze. – W czasie marszu symbolem naszej pamięci będzie 80 wstążeczek z nazwiskami żydowskich mieszkańców miasta – ofiar Holokaustu – oraz szyldy przedwojennych żydowskich warsztatów i sklepów. Za pomocą tych przedmiotów chcemy zwrócić uwagę, że w Holokauście zginęli konkretni ludzie: dawni znajomi, przyjaciele, współpracownicy oraz sąsiedzi katolickich mieszkańców miasta.
Pamiątkowa tablica
Na Dworcu PKP Staroniwa zostanie odsłonięta tablica upamiętniająca dramatyczne wydarzenia z 1942 roku oraz odmówiona będzie modlitwa za tragicznie zmarłych Żydów.
Organizatorami Marszu Pamięci jest Stowarzyszenie Rajsze i Fundacja Rzeszowska. Tablica pamiątkowa zostanie odsłonięta, dzięki staraniu Stowarzyszenia Działamy. Honorowy patronat nad wydarzeniem objął: Prezydent Miasta Rzeszowa Konrad Fijołek.
