Komisja Europejska zaproponowała w środę tymczasowe prawne i praktyczne środki w reakcji na sytuację na zewnętrznej granicy UE z Białorusią. Proponuje m.in. przedłużenie okresu rejestracji wniosków o azyl i szybsze procedury dot. deportowania migrantów, którzy nielegalnie znaleźli się na terenie państw UE.
Będą one obowiązywać przez okres 6 miesięcy, o ile nie zostaną przedłużone lub uchylone, i będą miały zastosowanie do obywateli spoza UE, którzy nielegalnie wjechali do UE z Białorusi i znajdują się w pobliżu granicy lub tych, którzy zgłaszają się na przejściach granicznych.
Jak podała KE, trzy państwa członkowskie – Polska, Litwa i Łotwa – będą miały możliwość przedłużenia okresu rejestracji wniosków o azyl do 4 tygodni zamiast obecnych 3 do 10 dni.
Państwa członkowskie mogą również zastosować procedurę azylową na granicy w celu rozpatrzenia wszystkich wniosków o udzielenie azylu, w tym odwołania, w ciągu maksymalnie 16 tygodni – z wyjątkiem sytuacji, gdy nie można zapewnić odpowiedniego wsparcia wnioskodawcom z konkretnymi problemami zdrowotnymi.
Trzy państwa członkowskie będą mogły stosować uproszczone i szybsze procedury dot. powrotów, w tym dotyczące powrotu osób, których wnioski o ochronę międzynarodową zostały w tym kontekście odrzucone.
Środki te, oparte na art. 78 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, wejdą w życie po ich przyjęciu przez Radę. Przeprowadzona też zostanie konsultacja z Parlamentem Europejskim. Zaproponowane przez Komisję środki będą obowiązywać przez okres 6 miesięcy.
Wiceszef KE Margaritis Schinas podkreślił, że w ostatnich tygodniach UE miała do czynienia z hybrydowym atakiem ze strony Białorusi. "Wspólnie UE jasno dała do zrozumienia, że próby podważenia naszej Unii tylko umocnią naszą wzajemną solidarność. Dziś dajemy żywy przejaw tej solidarności: w postaci zestawu tymczasowych i wyjątkowych środków, które wyposażą Łotwę, Litwę i Polskę w narzędzia potrzebne do reagowania na te nadzwyczajne okoliczności w sposób kontrolowany i szybki oraz do działania w warunkach pewności prawnej” – wskazał Schinas.
KE podała, że agencje UE są gotowe pomóc państwom członkowskim, jeśli o taką pomoc się do UE zwrócą. "Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO) może pomóc w rejestracji i rozpatrywaniu wniosków, zapewnić kontrolę osób szczególnie wrażliwych. (…) Dalsze wsparcie Frontexu jest dostępne dla działań związanych z kontrolą granic, w tym operacji kontroli bezpieczeństwa i powrotów. Wsparcie ze strony Europolu jest również dostępne, by zapewnić dane wywiadowcze w celu zwalczania przemytu" – wskazała KE.
Art. 78 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu UE stanowi, że po konsultacji z Parlamentem Europejskim Rada może przyjąć środki tymczasowe na rzecz zainteresowanych państw członkowskich. Dzieje się to poprzez głosowanie większością kwalifikowaną. Po uzgodnieniu przez Radę, ze względu na pilną sytuację, taka decyzja powinna wejść w życie następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE.
