Choroba zwyrodnieniowa stawów (Łac. Arthrosis deformans, osteoarthrosis), czyli czyli osteoartroza jest najczęstszą chorobą układu ruchu. Najczęściej atakuje kolana, biodra, kręgosłup oraz stawy palców rąk i stóp. W efekcie pojawiają się dolegliwości bólowe i znacznie upośledzone zostają funkcje narządu ruchu. Zwykle występuje u ludzi w starszym wieku, ale coraz częściej dotyczy także młodszych osób, u których jest to następstwo urazu lub przeciążenia (np. przez nadwagę). Szacuje się, że na chorobę zwyrodnieniową stawów choruje około 2 milionów Polaków.
Osteoartoza to wynik zaburzenia równowagi pomiędzy procesami degradacji i regeneracji w obrębie stawu, który jest związany z biochemicznymi i morfologicznymi zmianami w obrębie chrząstki stawowej i błony maziowej. Na szczęście dla chorych jest nadzieja na skuteczne leczenie. Nowoczesne metody leczenia chorób stawów, które obecnie dynamicznie się rozwijają, to z jednej strony chirurgia małoinwazyjna, czyli artroskopowe metody leczenia stawów, z drugiej – tzw. leczenie biologiczne, czyli wykorzystanie występujących w organizmie komórek macierzystych oraz płytkowych czynników wzrostu, które stymulują naturalne procesy gojenia. Najlepsze efekty terapeutyczne daje zastosowanie jednocześnie obu metod, techniki mołoinwazyjnej i terapii biologicznej.
Najnowszym osiągnięciem techniki medycznej, wykorzystywanym w ortopedii są mezenchymalne komórki macierzyste (MSC, mesenchymal stem cells), pozyskiwane zazwyczaj ze szpiku kostnego, krwi obwodowej oraz tkanki tłuszczowej. Komórki te należą do najlepiej przebadanych komórek macierzystych. Posiadają unikatową zdolność przekształcania się w wyspecjalizowane komórki każdej tkanki organizmu, m.in. w chrząstki, mięśnie, kości, ścięgna, wiązadła i tłuszcz.
Liczne badania dowiodły, że w komórkach macierzystych drzemie olbrzymi potencjał naprawczy, gdyż zatrzymują proces obumierania komórek z powodu niedotlenienia. Powstrzymują procesy bliznowacenia, zwiększając unaczynienie. Poprzez produkcję proteiny LL37, która jest „naturalnym antybiotykiem”, komórki macierzyste posiadają właściwości przeciwzapalne i bakteriobójcze, stwarzając odpowiednie warunki do regeneracji tkankowej w różnych schorzeniach ortopedycznych.
Komórki macierzyste pozyskane z własnej tkanki tłuszczowej mają istotną przewagę nad komórkami pochodzącymi ze szpiku kostnego z powodu ich liczebności. Dla przykładu, 1g tkanki tłuszczowej zawiera w przybliżeniu około 500 razy więcej MSC niż 1 g szpiku kostnego. To oznacza, że w przypadku wykorzystania komórek z tłuszczu można jednorazowo przeszczepić nawet kilka milionów komórek. Równocześnie sam proces pobrania jest dla pacjenta mniej bolesny i nie wymaga hospitalizacji dłuższej niż jedna doba. Procedura Lipogems, stosowana w naszym szpitalu, polega na pobraniu tkanki tłuszczowej z wybranej okolicy poprzez liposukcję cienkoigłową. Następnie po krótkim jej przygotowaniu, uzyskuje się gotowy preparat. Zabieg odbywa się w znieczuleniu miejscowym.
Tkanka tłuszczowa w postaci regeneratu komórek macierzystych to bezpieczny i bardzo obiecujący sposób leczenia chorób zwyrodnieniowych stawów. W Szpitalu im. Świętej Rodziny od kilku miesięcy prowadzimy terapie ortopedyczne wykorzystujące autogenne komórki macierzyste pozyskiwane z tkanki tłuszczowej w leczeniu schorzeń narządu ruchu. Nasze dotychczasowe doświadczenie opiera się na leczeniu pacjentów, u których zostały zdiagnozowane zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawu biodrowego, skokowego i kolanowego. Jako jedyna placówka w Polsce stosujemy MSC, pozyskane w technologii Lipogems, w przypadku stwierdzenia degeneracji krążka międzykręgowego (tzw. czarny dysk).
Komórki macierzyste podane w chorobowo zmienione miejsce dążą do naprawy uszkodzonych chrząstek stawowych i tkanek oraz zmniejszenia stanu zapalnego, wzmacniając naturalne procesy regeneracyjne organizmu. Dochodzi do wyraźnej redukcji dolegliwości bólowych, a pacjent uzyskuje większą sprawność ruchową stawu.
Proces naprawy trwa kilka miesięcy, ale u niektórych pacjentów można stwierdzić poprawę nawet po kilku tygodniach. Leczenie przynosi najlepsze efekty, kiedy mamy do czynienia z mniej zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową. Dotychczas stosowane metody były bardzo drogie, nie pozwalały na otrzymanie tak dużej ilości komórek lub wymagały kilkutygodniowej hodowli komórkowej w warunkach laboratoryjnych, co ograniczało zastosowanie kliniczne.
Zastosowanie własnych komórek do leczenia schorzeń w organizmie to jedna z najbardziej innowacyjnych metod terapeutycznych w ortopedii i traumatologii, o szerokich horyzontach dalszego rozwoju. Ta metoda, choć jedynie wspomaga biologiczne procesy gojenia w prowadzonym leczeniu zasadniczym, uważana jest za przełom w terapii komórkowej i medycynie regeneracyjnej.
Autorem tekstu jest:
dr n. med. Arkadiusz Bielecki, Dyrektor Szpitala Specjalistycznego im. Św. Rodziny
Lek. med. Walery Sienkiel, Ordynator Oddziału Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu w Szpitalu Specjalistycznym im. Św. Rodziny w Rudnej Małej
Więcej informacji uzyskają Państwo
w Szpitalu Specjalistycznym im. Świętej Rodziny.
Rudna Mała 600, 36-060 Głogów Młp.,
