Dziesięć dni potrwa rozpoczynający się 17 listopada 4. Festiwal Nowego Teatru – 56. Rzeszowskie Spotkania Teatralne. W tym roku hasła przewodnie to: Nowe mitologie i Dybuki. Wydarzenie zyskuje wymiar międzynarodowy za sprawą teatru z Koszyc, który wystawi spektakl „Dziennik Anny Frank”. Będzie też spektakl Agaty Dudy-Gracz i koncert w synagodze. Niestety, nie wystąpi Narodowy Stary Teatr z Krakowa. Okazał się za drogi na rzeszowską kieszeń.
Rzeszowskie Spotkania Teatralne odbywają się od 1961 roku i należą do najstarszych przeglądów teatralnych w Polsce. Od czterech lat przyjęły formułę Festiwalu Nowego Teatru (FNT). Zmianę zaproponował Jan Nowara, dyrektor Teatru im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie, będącego gospodarzem Spotkań. Dyrektorem programowym FNT od początku jest Joanna Puzyna-Chojka, teatrolog, krytyk teatralny i wykładowca Uniwersytetu Gdańskiego. Założeniem festiwalu jest odnotowywanie najnowszych zjawisk i trendów w obszarze polskiego teatru ujawnionych w danym sezonie.
– Zależy mi na tym, żeby pokazywać w Rzeszowie – ośrodku o długiej tradycji scenicznej, jednak zamkniętym dla poszukiwań i eksperymentów artystycznych – teatr zasługujący na określenie „nowy”. Prócz podstawowego kryterium wartości artystycznej i oryginalności formy scenicznej, kluczem doboru spektakli było ich współbrzmienie z hasłem tegorocznej edycji – podkreśla Joanna Puzyna-Chojka, która w tym roku na hasła przewodnie 4 edycji FNT wybrała Nowe mitologie i Dybuki, kojarzące się z pytaniami o narodową tożsamość i polskie „upiory”. Projekt kolejnej edycji festiwalu układa z rocznym wyprzedzeniem, przygotowując wniosek na konkurs ministerialny, od którego wyniku zależy w dużej mierze los projektu.
– Na podstawie zapowiedzi repertuarowych teatrów staram się przewidzieć, jakie tematy będą dominować w danym sezonie artystycznym – tłumaczy dyrektor programowy. – Te tematy nie przychodzą znikąd, są elementem szerszego dyskursu społecznego, żeby nie powiedzieć: rzeczywistości. Nie miałam zbyt wielu wątpliwości, że sezon, znaczony powrotami do Stanisława Wyspiańskiego i Władysława Reymonta, upłynie pod znakiem pytań o naszą wspólną tożsamość, nasze – narodu – „duchowe jestestwo”. I tak się stało – Konrad znowu wszedł na scenę, i to dosłownie, za sprawą kilku inscenizacji „Wyzwolenia”. Na pierwszą pozycję w repertuarach teatrów wróciły wszelakie „sny o Polsce” i antytotalitarne parabole. Aby jednak nie powielać w Rzeszowie konkursu „Klasyka Żywa”, starałam się znaleźć dla tych „duchów przeszłości”, czasem powracających w upiornej masce, alternatywę w postaci zupełnie nowych mitologii, które są owocem porządkowania chaosu w sferze zbiorowej wyobraźni. Wzorem Nowych mitologii opublikowanych w 2007 roku przez Jérôme’a Garcina (jako kontynuacja słynnych Mitologii Rolanda Barthesa), chciałabym poszukać także w teatrze refleksów nowych ikon kulturowych, ekonomicznych, technologicznych, dopuszczając tym samym do głosu dyskurs bardziej intymny, nieco zagłuszany przez rozmaite projekty życia zbiorowego. Z takich właśnie nowych mitologii, narodowych i prywatnych, odbitych w teatrze – w całej jego „transgresyjności”, która objawia się w zawłaszczaniu sztuk pokrewnych – próbowałam uformować program czwartej edycji Festiwalu Nowego Teatru, traktowanego jako zapis aktualnych poszukiwań i inspiracji tematycznych podejmowanych przez artystów
4.Festiwal Nowego Teatru rozpocznie się 17 listopada i potrwa do 26 listopada. W ciągu 10 festiwalowych dni rzeszowska publiczność zobaczy 9 spektakli konkursowych i wiele pozakonkursowych przedstawień oraz projekcji i odczytań sztuk dramatycznych. Na scenie Siemaszkowej wstąpią teatry z Poznania, Opola, Bielska-Białej, Szczecina, Wałbrzycha, Krakowa, słowackich Koszyc. Pokazane zostaną takie sztuki, jak m.in. „Chłopi” wg Władysława Reymonta, w reż. Krzysztofa Garbaczewskiego (Teatr Powszechny im. Zygmunta Hübnera w Warszawie) oraz „Będzie Pani zadowolona, czyli rzecz o ostatnim weselu we wsi Kamyk” Agaty Dudy-Gracz, w reż. Agaty Dudy-Gracz (Teatr Nowy im. Tadeusza Łomnickiego w Poznaniu).
Niestety, zabraknie spektaklu Narodowego Starego Teatru z Krakowa.
– Narodowy Stary Teatr w Krakowie jak zwykle otrzymał od nas zaproszenie do udziału w festiwalu. Rozważaliśmy trzy tytuły: „Wesele”, „Triumf woli” i „Kopciuszka”. Niestety, warunki finansowe podyktowane przez agencję pośredniczącą w negocjacjach okazały się dla nas nie do przyjęcia – tłumaczy Joanna Puzyna-Chojka. – Koszt „Wesela”, na obecności którego zależało mi najbardziej, to 131 tys. zł plus VAT, czyli mniej więcej połowa naszego budżetu przeznaczonego na główny nurt festiwalu. Do tego dochodzi jeszcze długi czas montażu dekoracji, co skutkowałoby zablokowaniem Dużej Sceny na trzy dni. Teatr Siemaszkowej jako organizator FNT wciąż nie dopracował się alternatywnej przestrzeni. Nawet parametry techniczne tzw. Dużej Sceny są niewystarczające do prezentacji dużych inscenizacji, np. Michała Borczucha czy Grzegorza Jarzyny. To poważny problem, bo w Rzeszowie w ogóle brakuje hal widowiskowych, które spełniałyby potrzeby nowoczesnego teatru.
Poza głównym nurtem spektakli konkursowych Festiwalu, warto zwrócić uwagę na inne formy prezentacji nowych zjawisk artystycznych, takie jak pokazy warsztatowe sztuk, panele, debaty, konwersatorium.
– W tym roku festiwal jest po raz pierwszy producentem koncertu, firmowanego przez Pawła Passiniego i D'Roots Brothers – podkreśla Joanna Puzyna-Chojka. – Odbędzie się on w przestrzeni BWA, czyli dawnej synagogi, która nosi wciąż ślady obecności przedwojennych mieszkańców Rzeszowa pochodzenia żydowskiego. Chcemy dokonać swoistej operacji na naszej wspólnej pamięci, by wpuścić do niej „dybuka” – nie w sensie dosłownym, ale jako rodzaj niezabliźnionej rany, prowokującej współobcowanie żywych i umarłych. Dopełnieniem tego spotkania z „dybukami” będzie projekcja przedwojennego filmu Michała Waszyńskiego zrealizowanego na podstawie dzieła An-skiego, połączona ze wspólnym czytaniem listy dialogowej, a także odegraniem niektórych scen z nowej wersji sztuki przepisanej przez Artura Pałygę.
Nowym elementem programu jest prezentacja teatru europejskiego. W tym roku wybór padł na Słowaków, którzy będą za chwilę partnerami Teatru Siemaszkowej w realizacji innego projektu festiwalowego: TRANS/MISJE. W ramach modułu nowy teatr/EUROPA pojawi się teatr z Koszyc ze spektaklem „Dziennik Anny Frank”, Anna Grusková pokaże swój film dokumentalny „Rabinka”, uzupełniony czytaniem jej sztuki o tym samym tytule.
– Zaprosiliśmy też Slavę Daubnerovą z jej performansem „Cells”, będącym komentarzem do biografii twórczej amerykańskiej rzeźbiarki Louise Bourgeois – opisuje dyrektor programowy. – To taki mały krok w kierunku nadania rzeszowskiemu festiwalowi formatu międzynarodowego.
Bilety na spektakle można już kupować w Teatrze im. W. Siemaszkowej. Cena biletów na spektakle konkursowe wynosi od 30 do 60 zł.
4. Festiwal Nowego Teatru 2017 – 56. Rzeszowskie Spotkania Teatralne (PROGRAM)
17 listopada 2017 (piątek)
17.00 Cells/ Komórki, Sláva Daubnerová (SK), Szajna Galeria
19.00 Dziennik Anny Frank, reż. Ondrej Šoth, Państwowy Teatr w Koszycach (SK), Duża Scena – otwarcie festiwalu
18 listopada 2017 (sobota)
12.00 KINOTEATR: Rabinka, reż. Anna Grusková, Szajna Galeria
17.00 Beze mnie Michaela Müllera, reż. Tomasz Cymerman, Teatr im. Wandy Siemaszkowej, Mała Scena, K
18.30 Rozmowy o teatrze
20.00 Obecni (koncert), D’Roots Brothers i goście, reż. Paweł Passini, BWA
21.30 Dybuk Szymona An-skiego/Michała Waszyńskiego/Artura Pałygi (projekcja performatywna), reż. Paweł Passini, BWA
19 listopada 2017 (niedziela)
14.00 Dybuki/Przepisywanie pamięci (panel dyskusyjny), Mała Scena
18.00 Będzie Pani zadowolona, czyli rzecz o ostatnim weselu we wsi Kamyk Agaty Dudy-Gracz, reż. Agata Duda-Gracz, Teatr Nowy im. Tadeusza Łomnickiego w Poznaniu, Duża Scena, K
21.45 Rozmowy o teatrze
20 listopada 2017 (poniedziałek)
19.00 Św. Idiota wg Fiodora Dostojewskiego, reż. Janusz Opryński, Teatr Polski w Bielsku-Białej, Duża Scena, K
22.30 Rozmowy o teatrze
21 listopada 2017 (wtorek)
19.00 Ślub Witolda Gombrowicza, reż. Anna Augustynowicz, Teatr im. Jana Kochanowskiego w Opolu/ Teatr Współczesny w Szczecinie, Duża Scena, K
21.00 Rozmowy o teatrze
22 listopada 2017 (środa)
14.00 KINOTEATR: Bzik tropikalny wg Witkacego, reż. Grzegorz Horst D’Albertis (Grzegorz Jarzyna), Mała Scena
15.00 Nowy, nowszy, najnowszy – dwie dekady później (debata), Mała Scena
20.00 Bzik. Ostatnia minuta Jana Czaplińskiego, reż. Ewelina Marciniak, Teatr Współczesny w Szczecinie, Duża Scena, K
23.00 Rozmowy o teatrze
23 listopada 2017 (czwartek)
18.00 Gdyby Pina nie paliła, to by żyła Aldony Kopkiewicz, reż. Cezary Tomaszewski, Teatr im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu, Duża Scena, K
20.15 Rozmowy o teatrze
21.00 DRAMA LAB: [Nikomu nie życzę, żeby był mną]. Nekroperformans: Robert Walser Beniamina Bukowskiego, reż. Katarzyna Kalwat, Szajna Galeria
22.00 KINOTEATR: Walser, reż. Zbigniew Libera, Szajna Galeria
24 listopada 2017 (piątek)
10.00 Nowe czy stare mitologie? (konwersatorium), Szajna Galeria
17.30 Sekretne życie Friedmanów Marcina Wierzchowskiego, Daniela Sołtysińskiego, reż. Marcin Wierzchowski, Teatr Ludowy w Krakowie, Sala Industrialna (Hotel Rzeszów), K
17.00 Bieguny Pawła Passiniego, reż. Paweł Passini, Teatr Maska w Rzeszowie
21.00 Sekretne życie Friedmanów Marcina Wierzchowskiego, Daniela Sołtysińskiego, reż. Marcin Wierzchowski, Teatr Ludowy w Krakowie, Sala Industrialna (Hotel Rzeszów), K
00.00 Rozmowy o teatrze
25 listopada 2017 (sobota)
10.00 Nowe czy stare mitologie? (konwersatorium), Szajna Galeria
12.00 Nowe „książki zbójeckie”, czyli co infekuje zbiorową wyobraźnię Polaków? (panel dyskusyjny), Szajna Galeria
17.00 DRAMA LAB: Laleczki Jarosława Murawskiego, reż. Lena Frankiewicz, Mała Scena
19.00 Chłopi wg Władysława Reymonta, reż. Krzysztof Garbaczewski, Teatr Powszechny im. Zygmunta Hübnera w Warszawie, Duża Scena, K
22.45 Rozmowy o teatrze
26 listopada 2017 (niedziela)
18.00 Do dna Włodzimierza Szturca, reż. Ewa Kaim, AST im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie, Duża Scena
20.00 Gala finałowa
K – spektakle konkursowe
