Jedno z pierwszych malowideł wykonanych techniką 3D (three dimension) powstaje w Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie. Zostanie udostępnione zwiedzającym w czasie uroczystego otwarcia 23 marca. Twórcą krośnieńskiego malowidła jest Ryszard „RYHO” Paprocki z Krakowa, rocznik 1963.
Twórca związany jest z naszym regionem: urodzony w Łękach Górnych k. Pilzna ukończył rzeszowskie 5-letnie Technikum Budowlane przy ul. Towarnickiego. Jest absolwentem Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej i artystą-plastykiem po Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (dyplom z malarstwa sztalugowego u prof. Juliusza Joniaka oraz z malarstwa monumentalnego u prof. Józefa Ząbkowskiego). Jego debiutem w „dużym formacie” było wykonanie monumentalnej repliki (11×6,5 m i 8,5x30m) obrazów Rafała Olbińskiego w siedzibie zarządu firmy COMARCH oraz abstrakcyjnej instalacji geometrycznej na Placu Wszystkich Świętych przed budynkiem Magistratu (Artsesja 2011 r.- obie realizacje w Krakowie). W 2011 r. powstało jego pierwsze malowidło monumentalne typu 3D na koronie zapory wodnej w Niedzicy (wraz ze Zbigniewem Wojkowskim). Nosi ono nazwę „Moc żywiołów” i wykonane zostało trwałymi farbami wprost na jezdni. To obraz katastrofy: woda przerwała tamę i wlewa się w głęboką rozpadlinę skalną, rozsadzając murek osłonowy. Ocalał fragment jezdni, który tworzy formę mostka nad topielą. Iluzja jest zupełna: nie wyobrażam sobie kierowcy, który instynktownie nie zatrzymałby samochodu przed wjazdem na takie malowidło (pow. ok.240 m. kw.).
Podziemna kaplica z soli
A oto kolejna realizacja z 2012 r. Na Rynku Górnym w Wieliczce rozstępuje się ziemia. W głębokiej rozpadlinie widać wnętrze podziemnej kaplicy św. Kingi zbudowanej w wyrobisku miejscowej kopalni z wyciosanym w bryłach soli ołtarzem i kryształowymi żyrandolami. Aby złudzenie było pełne, wyrwę podpierają drewniane górnicze stemple – konstrukcje komory „Michałowice”, a na jej brzegach rozrzucone są deski, beczki, drewniany kołowrót itp. W obręb malowidła artysta wkomponował istniejące wcześniej rzeźby. Przedstawiają one czterech średniowiecznych górników wychodzących na powierzchnię – wprost na płytę Rynku. Kompozycja zatytułowana „Solny świat” jest największą z dotychczas wykonanych w Polsce. Ma powierzchnię ok. 350 m. kw.
The UnderGlass w Krośnie
Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie zaprosiło Ryszarda Paprockiego do współpracy w końcu ub. r.
Chodziło o wykonanie kompozycji o powierzchni ok. 80 m. kw. na posadzce najniższej kondygnacji budynku CDS. Stąd – od strony parkingu prowadzi główne wejście dla grup turystycznych, które wjeżdżają ruchomymi schodami na poziom Rynku, gdzie rozpoczynają zwiedzanie. Już po otwarciu drzwi przybyszy uderza nieoczekiwany widok na malowidło. Ich wzrok kieruje się w głąb ziemi, gdzie oglądają
hutę szkła, w której produkcja idzie pełną parą. Huta wydaje się nie mieć granic: w głąb – poprzez witrażowe drzwi – prowadzi droga w kierunku długiego korytarza. Pod nogami hutników rozstępuje się ziemia ukazując czarną otchłań, rozświetloną ogniem płonącej lawy wulkanicznej – naturalnej formy szkła. Wokół rozpadliny, nad piecami hutniczymi widzimy drewniane podesty zawieszone w powietrzu nad skalnymi występami. W obręb kompozycji włączone zostały nawet banalne, pomalowane przez artystę kaloryfery: udają one pionowe słupki ustawione nad otchłanią.
Zanim zwiedzający poznają miejscowe tradycje i wyroby szklarskie zostają zaskoczeni fantastycznym obrazem. Bajkowa kreacja rzeczywistości jest tworzeniem mitu, który już niedługo ma funkcjonować w masowej wyobraźni. To ma być ikona krośnieńskiego szklarstwa. Chodzi o to, by krośnieńskie Centrum stało się rozpoznawalnym na pierwszy rzut oka, uczęszczanym miejscem turystycznym. Niedzicę odwiedzało rocznie około 85 tys. turystów. W pierwszym sezonie po wymalowaniu kompozycji pt. „Moc żywiołów” ich liczba zwiększyła się do 450 tys. Twórcom krośnieńskiego Centrum zależy na przyciągnięciu masowego widza. Wydaje się, iż wiedzą jak to zrobić.
Wielowymiarowa iluzja
Sztuka zawsze posługiwała się iluzją. Jednak iluzja stosowana przez Ryszarda Paprockiego ma charakter szczególny. To anamorfoza (z greck. anamórphosis=przekształcenie) czyli zniekształcony obraz, którego właściwy kształt możemy oglądać tylko z jednego punktu. Aby dostrzec namalowaną na posadzce krośnieńską hutę, wyłaniającą się ze skalnej rozpadliny musimy stanąć przy ścianie, w kącie na prawo od wejścia. Gdy przesuniemy się choćby o 10 cm od punktu głównego kompozycji, proporcje malowidła ulegają zniekształceniu. Gdy przechodzimy kilka metrów dalej postacie hutników wydłużają się, zaś architektura gwałtownie zmienia swoje proporcje. A przecież grupa turystów nie może stać nieruchomo. Musi ustąpić miejsca kolejnej. Wjeżdżając ruchomymi schodami na poziom Rynku raz jeszcze – w ruchu – ogląda malowidło. Widzi wtedy ulegającą coraz większym zniekształceniom wizję artysty. W czasie zwiedzania turyści patrzą na bajkowa hutę z odwrotnej strony: z trzech umieszczonych w głębi budynku na różnych poziomach balkonów. Wtedy realne przedstawienie przybiera postać kompozycji abstrakcyjnej. Anamorfoza to coś zupełnie innego niż barokowa iluzja, w której dzięki znacznej odległości od fresku niebo wymalowane na sklepieniu kościoła, widziane jest poprawnie od wejścia, z nawy i z prezbiterium. W kompozycji anamorficznej namalowanej na posadzce odbiór wizualny ma zupełnie inny charakter.
Malowidło w Centrum Dziedzictwa Szkła jest trzecim tego rodzaju w Polsce i jednym z nielicznych w Europie. Określone modnym i mylnym mianem „3D” jest raczej przeciwieństwem kinowej techniki. Obraz filmowy w mniej lub bardziej udatny sposób wprowadza nas w iluzję trzeciego wymiaru. Ta iluzja trwa, dopóki na ekranie nie zobaczymy napisu: „KONIEC”. Obraz Ryszarda Paprockiego zmienia się na oczach widza jak wzór kalejdoskopu. Zyskuje lub traci swe niezwykłe właściwości, naśladując rzeczywistość lub oddalając się od niej w kierunku pełnej abstrakcji.
fot. T. Poźniak
