Dnia 17 kwietnia 2018 roku zapadła bardzo ważna uchwała Sądu Najwyższego dotycząca przerwania biegu zasiedzenia nieruchomości w kontekście tego, kto inicjuje postępowanie sądowe mające na celu niedopuszczenie do zasiedzenia.
Uchwałę wydano w składzie 7 osobowym do sygnatury akt: III CZP 100/17, w wyniku rozpatrzenia zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Chociaż nie jest jeszcze opublikowane jej uzasadnienie, to już powinna być należycie dostrzeżona przez wszystkich zainteresowanych problematyką zasiedzenia nieruchomości. Sąd Najwyższy wydał bowiem uchwałę następującej treści: „Wytoczenie powództwa o wydanie nieruchomości przez osobę niebędącą jej właścicielem przeciwko posiadaczowi samoistnemu nie przerywa biegu zasiedzenia przez niego własności tej nieruchomości (art. 123 § 1 pkt 1 w zw. z art. 175 k.c.).”
Na pierwszy rzut oka treść uchwały wydaje się być dość oczywista. Jednakże oczekiwane uzasadnienie okaże się kluczowe dla jej pełnego odczytania. Szczególny był bowiem stan faktyczny sprawy, w związku z którą Sąd Najwyższy pochylił się nad omawianym zagadnieniem. Ten został opisany w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2017 roku, sygnatura akt: III CZP 41/17 o przekazaniu zagadnienia prawnego do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Sądu Najwyższego. Zapytanie prawne zostało bowiem skierowane w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości, w której właściciel nieruchomości podnosił zarzut przerwania biegu zasiedzenia wskutek złożenia pozwu o wydanie nieruchomości. Powództwo o wydanie nieruchomości zostało wytoczone nie przez właściciela nieruchomości, ale jej ówczesnego użytkownika wieczystego. Powództwo o wydanie nieruchomości zostało oddalone, a następnie, w wyniku jeszcze innego postępowania stwierdzono prawomocnie nieważność umowy o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste.
Potrzeba wydania omawianej uchwały powstała więc odnośniepotrzeby oceny skutków wniesienia przez użytkownika wieczystego powództwa o wydanie nieruchomości przeciwko samoistnemu jej posiadaczowi, w przypadku stwierdzenia nieważnościumowy ustanawiającej użytkowanie wieczyste i rozbieżnego orzecznictwa sądów w tym zakresie.
Sąd Najwyższy w powołanym wyżej postanowieniu z dnia 15 września 2017 roku podkreślił, że z funkcji i charakteru użytkowania wieczystego wynika, iż z chwilą oddania gruntu w użytkowanie wieczyste w relacje prawnorzeczowe z osobami trzecimi wchodzi tylko użytkownik wieczysty, a nie właściciel. Ponadto właścicielowi brak instrumentów prawnych, które umożliwiłyby mu ingerencję w uprawnienia użytkownika wieczystego z tej przyczyny, że nieruchomością oddaną w użytkowanie wieczyste włada osoba trzecia.
Sąd Najwyższy przypomniał, że z punktu widzenia instytucji przerwania bieguzasiedzenia nie ma żadnego znaczenia to, że powództwo windykacyjne zostałooddalone. Konieczną jednak do ujednolicenia w orzecznictwie była kwestia, czy dochodzi do przerwy biegu zasiedzenia na skutek pozwu wytoczonego przez użytkownika wieczystego, gdy w toku procesu okaże się, że nie przysługuje mu już tytuł prawny. Nie było również do tej pory oczywistym, czy tak samo należy oceniać wszystkie sytuacje, w których następowała utrata tytułu prawnego po stronie byłego użytkownika wieczystego, tj. niezależnie od powodu utraty tego tytułu i tego, czy utrata legitymacji czynnej następowała ex tunc czy ex nunc.
Co więcej, do tej pory wydawało się, że utrata przez użytkownika wieczystego w toku procesu windykacyjnego legitymacji procesowej czynnej w związku z upływem terminu, na który zostało to prawo ustanowione albo na skutek prawomocnego wyroku rozwiązującego umowę o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste (czyli ze skutkiem ex nunc), prowadziła do skutecznego przerwania biegu zasiedzenia, pomimo oddalenia z tej przyczyny powództwa.
Jednakże w świetle brzmienia omawianej uchwały, które ma bardzo generalny kształt, można domniemać, iż Sąd Najwyższy odszedł od dotychczasowej linii orzeczniczej i zaczął jednolicie oceniać wszystkie przypadki, w których nastąpiło ustanie praw użytkownika wieczystego do nieruchomości. Zatem należy z niecierpliwością oczekiwać publikacji uzasadnienia do omawianej uchwały, albowiem może ono mieć przełomowy wpływ ocenę skuteczności przerwania biegu zasiedzenia tych nieruchomości, które były oddane w użytkowanie wieczyste.
Aby szczegółowo omówić poruszone zagadnienia, skontaktuj się z AXELO. www.axelo.pl
Informacje zawarte w niniejszym artykule/komentarzu mają charakter skrótowy i informacyjny. Informacje te nie powinny zastępować szczegółowej analizy poruszanych w nim zagadnień, jak również stanowić podstawy podejmowania decyzji biznesowych lub jakichkolwiek innych czynności prawnych lub faktycznych.
