Maszyna TBM (tunnel boring machine) zwana Karpatką wydrążyła pierwsze 13 m tunelu pod wzgórzem Grochowiczna. To pierwszy tego typu obiekt budowany na Podkarpaciu.
Tunel o długości 2255 m składał się będzie z dwóch naw, które zostaną połączone 15 przejściami poprzecznymi oraz dodatkowym przejazdem awaryjnym. Każda z naw będzie miała po dwa pasy ruchu oraz dodatkowy pas awaryjny. Technologia, know-how i maszyna do drążenia tunelu, która zostanie wykorzystana podczas budowy odcinka S19 Rzeszów Południe – Babica, zostały dostarczone przez firmę Acciona, partnera Mostostalu Warszawa.
W Lutoryżu produkcja obudowy tunelu
Produkcja elementów obudowy tunelu, tzw. tubingów, odbywa się w hali prefabrykacji bezpośrednio na placu budowy. Zlokalizowana jest ona w Lutoryżu, w miejscu, gdzie docelowo będzie funkcjonowało Miejsce Obsługi Podróżnych (MOP Lutoryż). Hala wyposażona jest w linię produkcyjną, cztery suwnice (największa ma udźwig 60 t) i węzeł betoniarski. Tubingi stanowią rodzaj cylindrycznej obudowy tunelu wykonanej z żelbetu. 10 połączonych tubingów tworzy pierścień. Na obudowę tunelu w Babicy wykorzystanych zostanie przeszło 2230 pierścieni.
Maszna TBM będzie drążyć na głębokości ponad 100 metrów. Karpatka ma 112 metrów długości i 15 metrów szerokości. Jej waga to 4400 ton. Posiada napęd hydrauliczno-elektryczny i 12 silników, każdy o mocy 1 megawata. Ważący 400 ton pierścień skrawający obraca się z prędkością do 3 obrotów na minutę oraz posiada 471 narzędzi służących do wiercenia. Czas potrzebny na wydrążenie jednej nawy tunelu to ok. 9 miesięcy (przy sprzyjających warunkach). Następnie maszyna zostanie odwrócona i rozpocznie drążenie kolejnej nawy tunelu. Czas potrzebny na odwrócenie maszyny to 3-4 miesiące.
Wykrycie metanu
W lipcu 2023 r. podczas próbnych pompowań mających na celu obniżenie zwierciadła wody na potrzeby drążenia tunelu maszyną TBM, stwierdzono ulatnianie się gazu. Gaz pojawił się w 2 z 44 otworów studziennych.
W związku z wykryciem metanu koniecznie było odpowiednie przygotowanie maszyny TBM do pracy w warunkach metanowych. Po analizach przeprowadzonych przez ekspertów z zakresu górnictwa, w ramach doposażenia maszyny, konieczne było m.in. zamontowanie na maszynie systemu czujników wykrywających obecność metanu na etapie drążenia tunelu oraz montaż zmodyfikowanego systemu wentylacji o zwiększonej wydajności umożliwiającego przewietrzanie tunelu i niedopuszczenie do gromadzenia się metanu wewnątrz wyrobiska. Niezbędna była także wymiana części podzespołów na urządzenia mogące pracować w stwierdzonych warunkach.
Uzyskanie decyzji administracyjnych, doposażenie maszyny TBM oraz pozytywne wyników testów i prób pozwoliły na rozpoczęcie pracy Karpatki.
Zakres prac na budowie S19 Rzeszów Południe – Babica
Kontrakt realizuje konsorcjum firm Mostostal Warszawa S.A. i Acciona Construccion S.A. Umowę podpisano w lipcu 2020 roku, a w kwietniu 2022 r. rozpoczęły się roboty budowlane. Zakończenie prac planowane jest w styczniu 2028 r.
W ramach inwestycji powstanie węzeł Babica (węzeł typu trąbka) zlokalizowany w pobliżu skrzyżowania DK19 z DW988. Zakres prac obejmuje także budowę obiektów inżynierskich, w tym tunelu o długości 2,3 km, sześciu estakad, dwóch wiaduktów nad S19, bezkolizyjnego przejazdu nad linią kolejową w ciągu istniejącej DK19, trzech przejść dla zwierząt i jednego przejazdu pod S19.
W ramach umowy wybudowane zostanie również pierwsze w województwie podkarpackim Centrum Zarządzania Tunelem. Inwestycja obejmuje także budowę dwóch Miejsc Obsługi Podróżnych (MOP): MOP Lutoryż (kierunek Rzeszów i Barwinek) oraz dwóch lądowisk dla śmigłowców Lotniczego Pogotowia Ratunkowego (na MOP Lutoryż w kierunku Rzeszowa i przy Centrum Zarządzania Tunelem).
Aktualnie wykonawca prowadzi roboty we wszystkich branżach czyli drogowej, mostowej oraz tunelowej. W branży drogowej zaawansowanie prac wynosi 57 proc. Realizowane są roboty ziemne (wykopy i nasypy) oraz układane są warstwy konstrukcyjne na trasie głównej i dodatkowych jezdniach. Trwają prace mostowe, których zaawansowanie wynosi 76 proc. Najbardziej zaawansowane są roboty na estakadach w Racławówce, Mogielnicy i Lutoryżu, gdzie wykonano już ustroje nośne. Aktualnie trwają tam prace związane z wykonaniem wyposażenia obiektów. Portal południowy tunelu wykonany został w 100 proc., a portal północny w 80 proc. W zakładzie prefabrykacji kontynuowana jest produkcja prefabrykowanych segmentów obudowy tunelu.
Aktualne ogólne zaawansowanie robót to ok. 40 proc.
Szlak Via Carpatia
Na Podkarpaciu S19 będzie miała docelowo długość ok. 169 km Aktualnie kierowcy korzystają już z 81,8 km tej trasy na odcinku Lasy Janowskie – Rzeszów Południe. Połączyliśmy nie tylko stolice województwa podkarpackiego i lubelskiego. Mieszkańcy Podkarpacia zyskali również szybkie połączenie z Warszawą poprzez S19 i S17, a kierowcy z woj. lubelskiego z autostradą A4. Kolejne 79,3 km trasy Via Carpatia są w realizacji, czyli w budowie, na etapie uzyskiwania decyzji ZRID lub opracowywania dokumentacji do ZRID. Dodatkowo, rozbudowywany o dodatkową jezdnię jest prawie 14-kilometrowy odcinek między węzłami Sokołów Małopolski Północ – Jasionka. Natomiast przed podpisaniem umowy jest ostatni odcinek S19 w naszym regionie, między Jawornikiem a Lutczą, którego częścią będzie najdłuższy tunel w naszym województwie, o długości prawie 3 km.
Aktualny stan jej realizacji w naszym województwie:
- 81,8 km – oddane do ruchu (odcinki Lasy Janowskie – Rzeszów Południe),
- 79,3 km – w realizacji (w budowie: Rzeszów Południe – Babica, Babica – Jawornik, Krosno – Miejsce Piastowe, Miejsce Piastowe – Dukla i dobudowa drugiej jezdni Sokołów Małopolski Płn. – Jasionka oraz w systemie Projektuj i buduj: Lutcza – Domaradz, Domaradz – Krosno, Dukla – Barwinek),
- 5,2 km – w przygotowaniu (na etapie przetargu: Jawornik – Lutcza).