80 lat temu ponad 90 miast i miasteczek położonych na terenie dzisiejszych województw podkarpackiego, małopolskiego, świętokrzyskiego, lubelskiego, mazowieckiego i łódzkiego dostało wielką historyczną szansę na rozwój. Była nią budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego.
„Aż raptem, gdzieś wiosną 1937 roku, zdawało się, że jakiś cud nastąpił w tych wszystkich Kozienicach, Rzeszowach, Niskach, Końskich i Sandomierzach” – tak pisano atmosferę towarzyszącą reakcji na rządowy plan ogłoszony przez wicepremiera Eugeniusza Kwiatkowskiego. COP oznaczał nowoczesność, był nadzieją na lepsze życie, niestety zaprzepaszczoną przez wybuch II wojny światowej. Dla „miast COP" wciąż jednak pozostaje ważnym, a niekiedy jak w przypadku Stalowej Woli – podstawowym budulcem lokalnej tożsamości oraz elementem dziedzictwa kulturowego – tego materialnego i niematerialnego.
Po COP-ie pozostało coś więcej niż miasta i fabryki
Pozostałością COP jest zabudowa miast, budynki mieszkalne i użyteczności publicznej, gmachy fabryczne, podstawowe składniki miejskiej infrastruktury, jak wodociągi czy kanalizacja, drogi i tereny zielone. A także, pewien etos, duch, niedokończona opowieść, która dziś jest interpretowana i rozwijana za pomocą rozmaitych inicjatyw, z którymi wiążą się m.in. terminy: innowacja, przedsiębiorczość, postęp, wynalazczość czy zrównoważony rozwój.
.jpg)
8 września w Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli zostanie otwarta wystawa „COP i miasto – nowoczesność i dziedzictwo”, która ma skłonić do refleksji nad dialogiem między tymi dwoma pojęciami i zachęcić do poszukiwania odpowiedzi na pytanie, jak budowa COP ma się do dzisiejszego świata? Jakie analogie i różnice występują między tym, co działo się 80 lat temu i zachodzi współcześnie?
Wystawa zabierze uczestników na wędrówkę po obszarze objętym budową COP-u, ale pominięty zostanie okres, w którym tworzono COP. Zwiedzający cofną się do lat 30. XX w., aby zobaczyć, jak miasta COP wówczas funkcjonowały i rozwijały się. Przewodnikiem w wyprawie będzie Stanisława Kuszelewska-Rayska, która wyprawiła się do COP latem 1938 roku. Interesowało ją to, na co zwykle uwagę zwracają kobiety, a co określiła jako zewnętrzne ramy życia. W skrócie można to określić jako jakość życia mieszkańców. Na jej relacje zostanie nałożone „współczesne szkiełko” – współcześnie termin jakość życia łączy się z pojęciem „inteligentnego miasta”.
Stalowa Wola smart city epoki międzywojnia?
Od lat w rankingach jakości życia w polskich miastach oraz smart city w czołówce pojawia się Rzeszów, wysoko plasują się też Kielce – miasta COP. Inne ośrodki dawnego okręgu wdrażają na swoim obszarze inteligentne rozwiązania w dziedzinie komunikacji, bezpieczeństwa czy zarządzania energią w budynkach. Ciekawe, co poprzedziło te starania? Czy dzisiejsza nowoczesność i ta sprzed kilkudziesięciu lat prezentują się zupełnie odmiennie? Czy Stalową Wolę można określić mianem smart city epoki międzywojnia?
Wstęp na wystawę jest wolny.
