Dziś (wtorek) w rzeszowskim WDK prezes IPN, dr Łukasz Kamiński, wręczy Nagrody Honorowe „Świadek Historii”. Jest to już czwarta edycja tej nagrody, przyznawanej osobom szczególnie zasłużonym dla upamiętniania historii narodu polskiego w regionie oraz osobom wspierającym pion edukacyjny IPN w realizacji ustawowej działalności w obszarach: edukacyjnym, naukowym i wydawniczym.
W tym roku zostali Nagrodą „Świadek Historii” zostali uhonorowani:
Kpt. dr Dariusz Jacek Fudali, pomysłodawca i koordynator współpracy pomiędzy Zakładem Karnym w Rzeszowie a rzeszowskim oddziałem IPN, prowadzonej od 2007 r. Jako wychowawca w ZK podjął sie realizacji programu resocjalizacyjnego: „Edukacja historyczna”, opartego na spotkaniach pracowników IPN ze skazanymi. Dzięki niemu osadzeni uczestniczyli w ponad 150 wykładach, prelekcjach, pokazach filmowych, a także obejrzeli kilkanaście wystaw o tematyce historycznej. W rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych, w latach 2007-2011, wspólnie z NSZZ „Solidarność”, organizował imprezy sportowo-edukacyjne oraz turnieje piłkarskie. Jest pomysłodawcą ufundowania tablicy pamiątkowej na frontonie Zamku Lubomirskich w Rzeszowie, poświęconej funkcjonariuszom Straży Więziennej, którzy w latach 1944-1948 współpracowali z podziemiem antykomunistycznym. Jako historyk zajmuje się historią regionu oraz Służby Więziennej. Chętnie angażuje się w organizację wyjazdów młodzieży studenckiej na dawne Kresy Płd.-Wsch. II RP.
Zainspirował Zarząd Okręgowy NSZZ „Solidarność” Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa do podjęcia wspólnych działań z rzeszowskim oddziałem IPN na rzecz utworzenia Izby Pamięci na Zamku rzeszowskim. Zajmuje się również przywracaniem pamięci o wydarzeniach i osobach z historii Polski. Świadectwem tego są podjęte ostatnio przez niego działania dotyczące odnowienia grobu zbiorowego polskich żołnierzy 24. Dywizji Piechoty z wojny 1939 r. na cmentarzu w Berdychowie k. Jaworowa oraz wysiłki zmierzające do ufundowania tablicy pamiątkowej w sanockim wiezieniu, poświęconej uwięzieniu Łukasza Cieplińskiego.
Bp Jan Niemiec był współzałożycielem Niezależnego Zrzeszenia Studentów w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie i jednym z jego najaktywniejszych działaczy (m.in. w maju 1981 r. był współorganizatorem rzeszowskiego Białego Marszu Przeciwko Przemocy po zamachu na papieża Jana Pawła II). W latach 1981-1982 pracował jako nauczyciel w Szkole Podstawowej w Kozłówku, był tam organizatorem i przewodniczącym Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”. Napisał dwa indywidualne listy protestacyjne: 29 stycznia 1982 r. do Kancelarii Sejmu PRL i do Rady Państwa (z odpisem na ręce prymasa) przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego oraz 8 lutego 1982 r. do Senatu WSP w Rzeszowie przeciwko usuwaniu krzyży z sal wykładowych.
Po roku pracy pedagogicznej wybrał drogę kapłaństwa (święcenia w 1987 r.). Szczególną rolę odegrał wśród hutników podczas strajku w Hucie Stalowa Wola w 1988 r. Od 1980 r. zajmował sie kolportażem prasy i wydawnictw podziemnych, za co był inwigilowany i represjonowany. Od 1992 r. sprawuje posługę duszpasterską na Ukrainie; w 2006 r. został mianowany biskupem pomocniczym diecezji kamieniecko-podolskiej. Przyczynił się do realizacji przez IPN wystawy dotyczącej powstania i działalności NZS w Rzeszowie. W 2011 r., mimo problemów zdrowotnych, zgodził się na złożenie relacji opisującej jego działalność w NZS i NSZZ „Solidarność” oraz konsekwencje przynależności do opozycji antykomunistycznej. Udostępnił również swoje pamiątki z tamtego okresu.
Tadeusz Polkowski pochodzi z Krakowa. Prowadzi działalność artystyczną, która łączy muzyczną formę na wysokim poziomie z patriotycznym przekazem. Jego celem jest dbanie o pamięć historyczną Polaków i tożsamość narodową. Poprzez muzykę z gatunku hip-hop trafił ze swoim przekazem do części młodego społeczeństwa. Jego twórczość przyczyniła się do renesansu pamięci o Żołnierzach Niezłomnych. W swoich kompozycjach przypomina wielkich, a niekiedy zapomnianych bohaterów naszego narodu. Był pomysłodawcą i głównym wykonawcą m.in.: koncertu patriotycznego poświęconego Żołnierzom Niezłomnym podczas Studenckich Kulturaliów Uniwersytetu Rzeszowskiego, koncertu w Filharmonii Podkarpackiej z okazji uroczystości odsłonięcia pomnika płk. Łukasza Cieplińskiego, koncertów z przekazem edukacyjnym dla młodzieży w Rzeszowie, Mielcu, Dębicy, Stalowej Woli i innych miastach Podkarpacia, a także widowiska historyczno-teatralnego „Burza”, które zostało zrealizowane w Strzyżowie.
Nie ogranicza sie tylko do występowania na scenie, ale organizuje także różne akcje społeczne i charytatywne. Ponadto nagrywa wspomnienia kombatantów oraz pisze artykuły o charakterze patriotycznym, które stanowią dodatek do muzyki, którą tworzy. Jest też współfundatorem pomników oraz tablic, m.in. pomnika mjr. Zygmunta Szendzielarza, ps. ,,Łupaszka” i płk. Łukasza Cieplinskiego, ps. „Pług”, które znalazły swoje miejsce w Parku Jordana w Krakowie.
90-letni Stanisław Ignacy Pomprowicz dał się poznać jako zaangażowany społecznie i ceniony działacz na rzecz upowszechniania, utrwalania, ochrony pamięci narodowej, wiedzy, historii oraz etosu Armii Krajowej. W swoim dorobku posiada kilkanaście książek i kilkaset artykułów związanych z Armią Krajową na Podkarpaciu. Od wielu lat jest redaktorem „Biuletynu Informacyjno-Historycznego” Zarządu Okręgowego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Krośnie. Pełni funkcję sekretarza Komisji Historyczno-Edukacyjnej przy Zarządzie Okręgowym ŚZŻAK w Krośnie. Jest autorem Zeszytów Specjalnych (nr 1-6), poświęconych m.in. księżom z Podkarpacia w konspiracji niepodległościowej, służbie sanitarnej ZWZ-AK na Podkarpaciu oraz tajnemu szkolnictwu w powiecie krośnieńskim w latach 1939-1945. Swoją działalność popularyzatorską dotyczącą zasłużonych Polaków prowadzi również na łamach lokalnej prasy.
Chętnie spotyka się z młodzieżą w krośnieńskich szkołach, bibliotekach oraz w Stowarzyszeniu Miłośników Ziemi Krośnieńskiej. Przekazał kilkaset publikacji Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Krośnie, jak również ufundował stypendia dla dwójki młodych licealistów z Krosna. Popularyzuje wśród młodzieży patriotyzm oparty na sylwetkach Romualda Traugutta, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, rtm. Witolda Pileckiego. Zaangażował się także w nadawanie godnych imion patronackich szkołom oraz realizację budowy pomnika Inspektoratu ZWZ-AK Jasło w Krośnie. Za swoją działalność został wyróżniony odznaczeniem pamiątkowym Za Zasługi dla Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej.
Dorota Kiełtyka, Piotr Kiełtyka, Lesław Wilk – twórcy Prywatnego Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych w Krośnie. Inicjatywa ta zrodziła się pod koniec lat 90. XX w. Wcześniej współtwórcy muzeum kolekcjonowali militaria indywidualnie. Ich determinacja w gromadzeniu zbiorów zasługuje na uznanie. Mimo początkowych trudności, jak i tego, że proces organizacji muzeum był niełatwy i trwał ponad 10 lat, pomysłodawcom placówki udało sie doprowadzić go do szczęśliwego finału. Oficjalne otwarcie muzeum nastąpiło 11 listopada 2013 roku.
Założyciele placówki zgromadzili do tej pory ponad 1,5 tys. eksponatów. Zbiory prezentowane są w budynku prywatnym, w wydzielonej do celów muzealnych części posesji, a także w graniczącym z nią schronie przeciwlotniczym z czasów II wojny światowej. Należy zaznaczyć, że zbiory muzealne stanowią w większości przedmioty zebrane ponad 30 lat temu z podkarpackich pobojowisk, gdzie niszczały i nigdy nie stanowiłyby świadectwa historii, gdyby nie pasja twórców muzeum. Twórcy muzeum organizują również pokazy rekonstrukcji historycznych, oprawy historyczne w czasie imprez i świąt upamiętniających ich bohaterów, oraz prowadzą „lekcje żywej historii” dla młodzieży ze szkół z Podkarpacia.
Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Rędziny (prezes Wojciech Kaszub i członkowie Stowarzyszenia) działa w Tuszymie od lutego 2010 r. Wypełniając swoje statutowe obowiązki organizuje działania, które mają na celu ocalić od zapomnienia dawną tradycję, historię i kulturę, a jednocześnie zmierzają do ożywienia środowiska gminy Przecław. Głównymi celami Stowarzyszenia są: rozwijanie i pomnażanie dorobku polskiej kultury narodowej, ocalenie od zapomnienia ważnych dla regionu i kraju wydarzeń historii dawnej i najnowszej oraz realizowanie, wspieranie i rozbudzanie inicjatyw obywatelskich na rzecz rozwoju społecznego i kulturalnego naszego regionu.
Członkowie Stowarzyszenia upamiętniają ważne wydarzenia z naszej historii, np. zorganizowali uroczystość posadzenia Dębów Pamięci i przypomnieli o zamordowanych w Katyniu i Twerze mieszkańcach gminy Przecław. W ten sposób upamiętniono ppor. Andrzeja Antoniego Stachowicza oraz st. post. Ignacego Michno. SSK „Rędziny” zajmuje sie też zagospodarowywaniem i ocalaniem zabytkowych pomników, czego dowodem jest lapidarium na przecławskim cmentarzu lub odnowiony pomnik Reyów w Mikulincach na Ukrainie. Od ponad 10 lat członkowie Stowarzyszenia sprawują opiekę nad cmentarzem wojennym nr 500 w Tuszymie – Białym Borze, który został uporządkowany i poświęcony w maju br.
Cmentarz ten został – również z inicjatywy SSK Rędziny – włączony do Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej. Stowarzyszenie organizuje uroczystości o charakterze patriotycznym związane z obchodami rocznic. M.in. zorganizowano obchody 150. rocznicy Powstania Styczniowego oraz uroczystości związane z rocznicą zbrodni katyńskiej. Ponadto członkowie Stowarzyszenia angażują się w organizacje spotkań z historykami, członkami PTTK oraz ludźmi, którzy dzielą się swoimi pasjami. Stowarzyszenie bierze też udział w rekonstrukcjach historycznych. Jego członkowie są twórcami historycznej grupy rekonstrukcyjnej „Sarmatia”. Pielęgnują również pamięć o Żołnierzach Niezłomnych pochodzących z terenu gminy Przecław, np. o Józefie Wałku, ps. „Żbik”, zamordowanym przez UB w 1946 r.
