W rzeszowskich kościołach i na Rynku można oglądać bożonarodzeniowe szopki, a sam zwyczaj budowania i wystawiania szopek jest mocno zakorzeniony w tradycji obchodów Świąt Bożego Narodzenia i sięga aż IV w. Wtedy to dzięki edyktowi mediolańskiemu chrześcijaństwo przestało być religią prześladowaną, a dzień 25 grudnia – czas przesilenia zimowego (zwycięstwo światła nad ciemnością, odpowiednik rzymskiego Święta Niepokonanego Słońca) – został uznany za święto kościelne. Na zdjęciach szopki z bazyliki oo. Bernardynów w Rzeszowie oraz z kościoła pw. św. Urszuli Ledóchowskiej w Kielanówce.
Początek tworzenia szopek bożonarodzeniowych datuje się na lata 30. IV w., kiedy cesarzowa Helena, której przypisuje się m.in. ufundowanie Bazyliki Narodzenia Pańskiego w Betlejem, nakazała w betlejemskiej grocie zbudowanie marmurowego żłóbka – symbolu upamiętniającego narodziny Dzieciątka. Kilkadziesiąt lat później z inicjatywy św. Hieronima, który ok. 386 r. osiadł w Betlejem, dodano figury św. Rodziny i pasterzy. Pomysł ten bardzo szybko dotarł też do Rzymu.
Powszechnie uważa się, że jako pierwszy w historii żywą szopkę bożonarodzeniową wystawił w wigilię 1223 r. św. Franciszek z Asyżu. Działo się to w miasteczku Greccio, gdzie mieścił się zakon franciszkanów, a Franciszek, chcąc przybliżyć prostemu ludowi tajemnicę narodzin Chrystusa, zaangażował do jej budowy okolicznych mieszkańców, którzy wcielili się w postacie św. Rodziny, pasterzy oraz Trzech Króli. Do wypełnionej sianem stajni, czy też groty, wprowadzono również żywe zwierzęta – woła i osła. Po śmierci św. Franciszka w 1225 r. tradycja budowania szopek była kontynuowana i rozpowszechniła się na całą Europę, a potem resztę świata.
Najważniejsze postacie każdej szopki to: Dzieciątko w żłóbku i czuwający nad nim Maria oraz Józef, przybywający ze wschodu Trzej Królowie z darami, kłaniający się pasterze oraz postacie zwierząt. Całości dopełnia Gwiazda, czasem także postać anioła wskazującego miejsce narodzenia Boga.
Różne bywają miejsca usytuowania sceny – czasem była to grota, innym razem stajenka, a nawet antyczne ruiny. Z czasem budowano szopki z coraz większym rozmachem, dodając np. figury mieszczan, charakterystyczne budynki dla danego miasta lub kraju, czy scenki rodzajowe rozgrywające się w pobliżu stajenki.
Współcześnie zwyczaj budowania szopek bożonarodzeniowych nadal jest żywo kultywowany.
