Kaplicę pw. Świętego Krzyża w katedrze przemyskiej fundowaną przez biskupa Aleksandra Antoniego Fredrę wybudowano w latach 1724-30. To miejsce adoracji słynącego łaskami późnogotyckiego krucyfiksu, a także mauzoleum rodowe.
Biskup Aleksander A. Fredro (1674-1734) sprawował szereg ważnych funkcji państwowych na dworze Augusta II Mocnego. Przez dwadzieścia lat był proboszczem i prepozytem kolegiaty w Jarosławiu, którą wzbogacił wieloma cennymi darami. Następnie otrzymał nominację na biskupa chełmskiego, gdzie dał się poznać jako „ojciec ubogich”. W 1724 został biskupem przemyskim i rozpoczął przebudowę katedry, w której w 1733 doszło do katastrofy budowlanej: runęło sklepienie i jeden z filarów świątyni. Zmarł rok później ze zgryzoty spowodowanej tym wypadkiem. Pochowany został w podziemiach tej świątyni, w krypcie pod kaplicą, którą ufundował z prywatnych funduszy. Biskup Fredro znany jest jako budowniczy szeregu kościołów w diecezji m.in. siedziby oo. Paulinów (obecnie oo. Jezuitów) w Starej Wsi i oo. Jezuitów (obecnie oo. Dominikanów) w Jarosławiu.
Do wnętrza kaplicy Świętego Krzyża prowadzi masywny arkadowy portal ozdobiony herbem Bończa – srebrnym jednorożcem na błękitnym tle. Z masywną architekturą portalu kontrastuje lekka ażurowa krata dekorowana wicią winnej latorośli oraz figurkami ptaków. Są to prawdopodobnie szczygły, które – tak jak winne grono – symbolizują Mękę Pańską. W zrekonstruowanej marmurowej posadzce o wzorze czarno-białej szachownicy znajdowała się niegdyś kamienna płyta. Kryła ona schodki prowadzące do komory grobowej. Dziś w jej miejscu zamontowano pancerną szybę, przez którą oglądamy prosty kamienny sarkofag z czarnego marmuru. Kryje on szczątki biskupa Aleksandra Antoniego Fredry.
Kaplica – zbudowana na planie elipsy – zwieńczona jest kopułą z latarnią. Ołtarz wykonany został z czarnego dębnickiego marmuru. Jego ramy stanowią skręcane kolumny, wzorowane na watykańskiej konfesji św. Piotra. Między kolumnami znajduje się bogato złocona Gloria. Umieszczono w niej postać Boga Ojca otoczoną licznymi aniołami i Chustę św. Weroniki.
Marmurowy nagrobek biskupa Fredry składa się z dwóch części
W ołtarzu na ramionach Krzyża rozpięta jest postać umęczonego Zbawiciela z twarzą zastygłą w cierpieniu. Krucyfiks powstał w XVI stuleciu. Umieszczony pierwotnie w kruchcie zachodniej cieszył się sławą cudownego i przyciągał rzesze wiernych. To dla wyeksponowania tego krucyfiksu wzniesiona została opisywana kaplica. U stóp Ukrzyżowanego eksponowane jest dzieło o równie wysokim poziomie artystycznym. To rzeźbiona w alabastrze Pieta z XVII w. sprowadzona z Niderlandów.
Marmurowy nagrobek biskupa Fredry składa się z dwóch części rozmieszczonych po obu stronach ołtarza. Po stronie lewej (od patrzącego) anioł odsłania kotarę kryjącą kartusz z tablicą inskrypcyjną. Wymienia ona tytuły i zasługi biskupa. Po stronie prawej umieszczono owalny wizerunek biskupa Fredry (płaskorzeźba polichromowana). Zmarłemu towarzyszy Chronos z kosą oraz padający na kolana jednorożec z herbu Bończa.
Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.
Ściśle niezbędne ciasteczka
Niezbędne ciasteczka powinny być zawsze włączone, abyśmy mogli zapisać twoje preferencje dotyczące ustawień ciasteczek.
Jeśli wyłączysz to ciasteczko, nie będziemy mogli zapisać twoich preferencji. Oznacza to, że za każdym razem, gdy odwiedzasz tę stronę, musisz ponownie włączyć lub wyłączyć ciasteczka.