Wedle zapisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity Dz. U. 2023 poz. 70) w Polsce może być pobierana opłata miejscowa od osób przebywających w danej miejscowości w celach wypoczynkowych, zdrowotnych lub turystycznych pod warunkiem spełnienia przez te miejscowości, jednocześnie trzech warunków tj. posiadania:
Decyzję w temacie ustanowienia opłaty miejscowej na danym obszarze podejmuje Rada Gminy. Taka opłata miejscowa była pobierana w Krakowie w latach 2004–2015, ale jej pobór wstrzymano po zmianie przepisów dot. ochrony środowiska i niespełnieniu przez Kraków, wraz z metropolią, określonych w nich warunków. W Polsce maksymalna wysokość stawki opłaty miejscowej to 2,80 zł, a od 1 stycznia 2024 r. wynosić ona będzie 3,22 zł od jednego nocującego.
By Kraków mógł nadal pobierać opłatę miejscową „niezależną od warunków klimatycznych”, w Urzędzie Miasta Krakowa została przygotowana propozycja wprowadzenia tzw. opłaty turystycznej poprzez nowelizację ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Kraków w 2017 roku przygotował i przekazał propozycję zmian ww. ustaw do Związku Miast Polskich, który następnie przesłał ją do organów rządowych. Koncepcja ta była również przesyłana do Ministerstwa Sportu i Turystyki. Propozycje zakładały dobrowolność wprowadzenia na terenie gmin opłaty turystycznej, w wysokości mieszczącej się w limicie określonym przez Ministerstwo Finansów, po spełnieniu na danym obszarze warunków dotyczących istnienia walorów kulturowych i krajobrazowych oraz infrastruktury niezbędnej do recepcji gości, z pominięciem aspektów środowiskowych wymaganych przy opłacie miejscowej.
Petycja ustanawiania opłaty turystycznej w Polsce był przedmiotem wielokrotnych wystąpień Prezydenta Miasta Krakowa do właściwych ministerstw odpowiedzialnych za turystykę. Ostatnie takie wystąpienie do Kamila Bortniczuka, Ministra Sportu i Turystyki, miało miejsce 4 sierpnia 2023 r.
W dyskusjach branżowych, wywiadach, spotkaniach i konferencjach związanych z życiem miasta, przedstawiciele Urzędu Miasta Krakowa oraz Związku Miast Polskich informują o przygotowanych rozwiązaniach.
Nadzieją napawały też zapowiedzi szefów resortu sportu i turystyki o rychłym wprowadzeniu opłaty turystycznej. Niestety do dziś opłata turystyczna w Polsce nie została wprowadzona.
Stawka opłaty turystycznej, podatku turystycznego w Europie jest różna. Zależy ona od obowiązujących w tych krajach regulacjach w tym zakresie i podjętych decyzji władz uprawnionych do jej określenia i sięga od 0,67 Euro u naszych południowych sąsiadów – Czechów, do ponad 3 Euro w Szwajcarii
Plany resortu sportu i turystyki dotyczące wprowadzenia opłaty turystycznej mówią o stawce w wysokości 5 zł od jednego osobonoclegu.
Kalkulowane dla Krakowa wpływy z opłaty turystycznej w 2024 r. mogłyby wynosić szacunkowo ponad 50 mln zł. Przychody z opłaty turystycznej, zgodnie z przygotowaną przez Kraków nowelizacją przepisów – we współpracy ze Związkiem Miast Polskich – wpływałyby w całości do budżetu gminy i mogłyby być przeznaczone, zgodnie z decyzją Rady Miasta na projekty wpisujące się w politykę zrównoważonej turystyki, w tym poprawę komfortu mieszkańców i odwiedzających.
Ruch turystyczny szybko odbudowujący się po pandemii i rosnące koszty funkcjonowania infrastruktury turystycznej wraz z kosztami obsługi, wymagają ciągłych nakładów finansowych, a przychody z opłaty turystycznej mogłyby służyć ich pokryciu.
