Czarny bez, inaczej dziki bez, to prawdziwa bomba witaminowa i naturalny lek na większość dolegliwości. Ponieważ niedojrzałe, zielone owoce zawierają szkodliwy kwas pruski, najlepszym momentem na ich zbiór jest wrzesień i październik, kiedy są już mocno dojrzałe. Bez czarny warto też posadzić w pobliżu pryzmy kompostowej. Wydzielane przez jego korzenie substancje doskonale wpływają na procesy zachodzące w kompoście. Liście bzu wydzielają olejki eteryczne, które odstraszają owady i szkodniki.
Dzięki zawartym w kwiatach i owocach solom mineralnym i flawonoidom tj. m.in. rytozyd oraz pochodnym kwercetyny i kemferolu, soki, syropy lub herbatki są często stosowane podczas przeziębienia. Te specyfiki złagodzą suchy i męczący kaszel oraz katar, obniżą gorączkę, zadziałają moczopędnie i rozkurczowo, uszczelnią naczynia włosowate i zwiększą naszą odporność.
Owoce bzu czarnego posiadają również właściwości antyoksydacyjne tzn. wiążą wolne rodniki, dzięki czemu wydłużamy życie naszych komórek. Napar z owoców bzu złagodzi zmiany skórne, trudno gojące się rany, wypryski, zapalenie spojówek. Dzięki okładom zmniejszą się cienie i obrzęki pod powiekami, bo napar ma delikatne właściwości wybielające. Herbatki z owoców bzu pomogą również w zaparciach. Surowe owoce oraz liście i kora bzu czarnego mają właściwości trujące, ponieważ zawierają sambunigrynę i prunazynę. Po ich spożyciu pojawią się nudności i wymioty. Jeżeli te części rośliny ugotujemy lub wysuszymy to znikną szkodliwe substancje ale pozostaną prozdrowotne właściwości. Kwiaty bzu czarnego nie zawierają sambunigryny i prunazyny dlatego można spokojnie spożytkować je w formie surowej (ale bez szypułek). Po usmażeniu baldachów w cieście naleśnikowym będziemy mogli cieszyć się ciekawym w smaku deserem.
Krzewy czarnego bzu są mrozoodporne, bujnie rosną, często osiągają znaczne rozmiary (dorastają nawet do 10m wysokości i podobnej szerokości) szczególnie, gdy rosną w pobliżu wody. Biało kremowe baldachy kwiatów zakwitają w maju, wówczas zbieramy je i suszymy, ale nie na słońcu aby nie ściemniały i nie straciły swych właściwości. Owoce dojrzewają w sierpniu i wrześniu. Gdy wszystkie w baldachu dojrzeją wówczas można je spożytkować. Bez czarny toleruje różne typy podłoży od suchych i ubogich po gleby wilgotne ale nie zalewowe. Bez najlepiej rośnie na glebach przepuszczalnych, próchnicznych, umiarkowanie wilgotnych oraz przy pryzmach kompostowych. Bez czarny uprawiamy przede wszystkim na zbiór kwiatów i owoców, dlatego należy posadzić go w miejscu słonecznym.
Owoce zebrane w baldachy są czarne i mają czerwony sok. Zawierają m.in. antocyjany (rodzaj flawonoidów obecnych we wszystkich owocach o ciemnogranatowej barwie). Chronią układ krwionośny, oczyszczają organizm, działają lekko przeczyszczająco i przeciwbólowo. Fot.Pixabay
Kupione bądź pozyskane sadzonki sadzimy jesienią lub wiosną do przygotowanego dołka z mieszanką ziemi ogrodowej i kompostowej. Sadzonki należy podlewać i w razie potrzeby cieniować. Krzew nawozimy przed i po kwitnieniu kompostem lub nawozem wieloskładnikowym. Bez czarny często wyrasta znikąd, ponieważ jest chętnie zjadany i rozsiewany przez ptaki. Ale do rozmnożenia krzewu pobieramy jesienią sadzonki – pędy jednoroczne. Sadzonki przycinamy, przygotowane do sadzenia powinny mieć 5–6 oczek, z których dwa oczka pozostawia się nad ziemią. Bez czarny obficie owocuje po 3–4 latach. Wysokość i zagęszczenie krzewu możemy kontrolować stosując cięcie na wiosnę. Co 5-6 lat warto usunąć kilka najstarszych pędów i skrócić pędy młodsze. Odmiany wielkoowocowe bzu czarnego zaleca się ciąć każdego roku.
1 kg owoców, odrobinę wody i sok z cytryny należy zagotować i całość przetrzeć przez sito, aby pozbyć się pestek. Nie jest to zabieg konieczny, ale dzięki temu mamy gładkie powidła. Potem gotujemy mus owocowy z cukrem w ilości do 400 g,do pożądanej konsystencji. Gorące powidła przekładamy do wyparzonych słoików.
Najpierw przygotowujemy syrop: gotujemy 1 kg wody, 1 kg cukru i sok z 2 cytryn. Tym syropem zalewamy 40 baldachów. Uzyskany płyn pozostawiamy na 24 godziny, mieszamy go co jakiś czas, wyciskamy kwiaty, całość filtrujemy, zagotowujemy i wlewamy do wyparzonych słoików. Można dodać do syropy trochę mięty. Uzyskamy ciekawy smak i aromat.
1 kg dojrzałych owoców (bez szypułek) zalewamy 1 l spirytusu i syropem cukrowym zrobionym z 0,5 l wody i 250 g cukru. Słój z nastawem przechowujemy w ciemnym miejscu przez 1 miesiąc, codziennie należy nim potrząsnąć, aby zawartość przemieszała się. Po tym czasie całość filtrujemy, przelewamy do ciemnych butelek i po 3-4 miesiącach delektujemy się nalewką, którą pijemy tylko po kieliszeczku, dla zdrowotności.
