Krystyna Chowaniec, Dariusz Jasiewicz, Zbigniew Larendowicz, Anna Leszczyńska, Mieczysław Skotnicki i Maria Szczepańska (pośmiertnie) – to laureaci trzeciej edycji przyznawanej przez IPN Nagrody Honorowej „Świadek Historii”. Wyróżnienia wręczył we wtorek, w sali kameralnej Filharmonii Podkarpackiej, prezes Instytutu, dr Łukasz Kamiński.
Prezes Kamiński przypomniał, że „bez przeszłości nie potrafimy zrozumieć, kim jesteśmy”. – Nagroda jest symbolicznym, skromnym podziękowaniem za wskazywanie na przeszłość jako źródło współczesności – dodał.
Krystyna Chowaniec, odbierając wyróżnienie, przypomniała słowa Józefa Piłsudskiego, które z powodzeniem można odnieść do wszystkich uhonorowanych: „Mam tyle rozkoszy w tym co tworzę, że po prostu nie może być mowy o zasłudze”.
A dr Ewa Leniart, dyrektor rzeszowskiego oddziału IPN, przypomniała słowa, które usłyszała od młodzieży: że dzięki nagradzanym przez Instytut świadkom historii, historia zyskuje ludzką twarz; często jest to twarz sąsiada.
Pięknym uzupełnieniem uroczystości był koncert pieśni patriotycznych w wykonaniu uczniów Zespołu Szkół Muzycznych Nr 1 w Rzeszowie.
Biogramy nagrodzonych
Krystyna Chowaniec, nauczycielka historii, wizytator Kuratorium Oświaty i instruktorka ZHP, spisała i zredagowała wspomnienia kuriera Jana Łożańskiego (ukazały się drukiem w 2012 r.); w latach 1996-99 pełniła funkcję przewodniczącej Komisji Pamięci Narodowej działającej przy Kuratorium Oświaty w Krośnie; od 2001 r. jest animatorką wydawania Zeszytów Historycznych sanockiego harcerstwa; przez lata współpracowała ze środowiskiem katyńskim; w latach 2006-2010 pracowała w Zespole Wychowania Patriotycznego przy Kuratorium Oświaty w Rzeszowie; w latach 2010-2013 organizowała krośnieńskie eliminacje rejonowe konkursu i olimpiady „Losy żołnierza i dzieje oręża polskiego”; w marcu 2010 r. założyła Klub Historyczny im. Armii Krajowej w Sanoku; od lat organizuje harcerskie rajdy Szlakiem Kurierów Beskidzkich ZWZ-AK; jest członkiem zwyczajnym ŚZŻAK.
Dariusz Jasiewicz, artysta rzeźbiarz z Jarosławia; autor licznych prac o charakterze sakralnym i historycznym; na szczególną uwagę zasługują pomniki i tablice upamiętniające wielkich Polaków oraz ważne, przełomowe wydarzenia z historii Polski, m.in. monumentalny Pomnik Katyński i Pomnik Inwalidów Wojennych w Jarosławiu; pomniki poświęcone pamięci dra Stanisława Byliny i kpt. Władysława Koby – żołnierza WP, AK i członka WiN; pamiątkowa tablica poświęcona żołnierzom Ziemi Jarosławskiej walczącym pod Monte Cassino i płaskorzeźba poświęcona ks. Jerzemu Popiełuszce. Od 2010 r. działa społecznie jako prezes Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia.
Zbigniew Larendowicz, przedwojenny harcerz, uczestnik kampanii wrześniowej 1939, działał w Narodowej Organizacji Wojskowej; mimo 98 lat nadal aktywny, m.in. sporządził opis bibliograficzny niemal całego księgozbioru klasztoru OO. Bernardynów w Leżajsku; oprowadza zorganizowane grupy po bibliotece zakonnej; swoją wiedzą wspomaga studentów i osoby zainteresowane historią regionalną; od lat dzieli się swoimi wspomnieniami podczas lekcji szkolnych; współpracuje z Muzeum Ziemi Leżajskiej; jest autorem licznych publikacji dotyczących historii regionu.
Anna Leszczyńska, w czasie wojny sanitariuszka i łączniczka AK; po wojnie przewodnik PTTK; uczyła patriotyzmu i propagowała pamięć o historii poprzez organizację imprez okolicznościowych i wycieczek związanych z wydarzeniami i postaciami historycznymi; współzałożycielka NSZZ „Solidarność” w rzeszowskim PTTK; uczestnik strajków rzeszowsko-ustrzyckich; wolontariusz NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych (przez ponad 10 lat prowadziła dokumentację związku); w stanie wojennym wspierała działalność wolontariatu dla internowanych; jako świadek wydarzeń historycznych brała udział w lekcjach przeprowadzanych w rzeszowskich szkołach; uczestniczyła w projekcie „Droga do wolności”, udzielając wywiadów młodzieży; jedna z inicjatorek postawienia w Rzeszowie pomnika „Zesłańców Sybiru”.
Mieczysław Skotnicki, prawnik; żołnierz AK z Tyczyna; w 1948 r. skazany na 7 lat więzienia za działalność w Zrzeszeniu WiN (wyszedł na wolność w 1954 r.); w latach 1989-2010 przewodniczący koła ŚZŻAK w Tyczynie; co roku w rocznicę bitwy o Tyczyn współorganizuje uroczysty hołd poświęcony żołnierzom AK pochowanym na cmentarzu w tym mieście; autor tomów poetyckich, m.in. „Przygoda z Ojczyzną” i „Pamiętnik Wojenny”, książki historycznej „Bitwa o Tyczyn” oraz licznych artykułów w prasie lokalnej.
Maria Szczepańska, prawnik; żołnierz ZWZ-AK; kiedy jej mąż, oficer AK, por. Wojciech Szczepański, został w 1947 r. aresztowany i skazany na wieloletnie więzienie, sama wychowywała 2-letniego syna Antoniego; później wspierała męża w działalności na rzecz upamiętnienia żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego; przekonała go do tego, by spisał własne wspomnienia (wydał je rzeszowski oddział IPN w 2008 r.); często wspierała kombatantów poradami prawnymi; przez lata udzielała się w lokalnej społeczności, m.in. spotykając się z uczniami gimnazjum w Wólce Pełkińskiej, pomagając im w przygotowaniach do konkursów historycznych, udostępniając swoje zbiory i pamiątki. Szerzyła pamięć o czasach, w których przyszło jej żyć, m.in. wystąpiła w filmie dokumentalnym nakręconym przez gimnazjalistów. Zmarła w 2012 r.
