Nowa ustawa o TK zakłada, że sędziowie Trybunału będą wybierani przez Sejm większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Kandydaci mają mieć od 40 do 70 lat i w czteroletnim okresie poprzedzającym wybór nie mogą sprawować mandatu posła, senatora lub posła do Parlamentu Europejskiego, być członkiem Rady Ministrów ani partii politycznych. Regulacja ustanawia też 14-dniowy termin odebrania ślubowania sędziowskiego przez prezydenta, liczony od dnia wyboru przez Sejm.
Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym zawierają regulacje przejściowe, dostosowujące i uchylające obecnie obowiązujące ustawy odnoszące się do funkcjonowania Trybunału.
Senat zaproponował 66 poprawek do ustawy o TK i dwie poprawki do przepisów ją wprowadzających. W piątkowym głosowaniu posłowie przyjęli prawie wszystkie poprawki izby wyższej, w tym wszystkie merytoryczne.
Poprawki wprowadzają m.in. zasadę, że sędzia TK, któremu prezydent z jakichkolwiek powodów nie umożliwił uroczystego złożenia ślubowania w ciągu 14 dni od dnia wyboru, będzie mógł złożyć ślubowanie w formie pisemnej, z podpisem notarialnie poświadczonym, i następnie przekazać je marszałkowi Sejmu.
Inna poprawka rozszerza katalog urzędów i funkcji, których sprawowanie ogranicza możliwość kandydowania do TK bez zachowania czteroletniej karencji. Do katalogu, w którym są m.in. posłowie, senatorowie, a także ministrowie, dołączono prezydenta i wiceministrów. Kolejna poprawka zakłada wprowadzenie pełnej jawności oświadczeń majątkowych sędziów i zrównanie wszystkich sędziów TK w stanie spoczynku w zakresie dopuszczalnego wymiaru czasu pracy naukowej (na pełnym etacie).
Sejm zaakceptował też propozycję Senatu, by zażalenie na postanowienie prezesa TK o odmowie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego rozpatrywało Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK, zamiast pełnego składu Trybunału. Umożliwiono też Rzecznikowi Praw Dziecka i prezesowi NIK zgłoszenie udziału w każdym postępowaniu przed TK Rzecznika Praw Obywatelskich. Takie uprawnienie ma obecnie Rzecznik Praw Obywatelskich.
Ponadto sędzia TK nie będzie mógł orzekać w sprawie aktu prawnego, w którego wydaniu kiedykolwiek uczestniczył jako poseł lub senator. Usunięto też możliwość ubiegania się asystentów z TK o uzyskanie uprawnień prawniczych.
Wprowadzono też zapis, zgodnie z którym skarżący do Trybunału będą mogli zastrzec nieujawnianie swoich danych osobowych w orzeczeniach TK ogłaszanych w Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim. Stosowną poprawkę w tej sprawie dodano też do przepisów wprowadzających ustawę o TK. Druga przyjęta poprawka do przepisów wprowadzających skraca terminy uchwalenia regulaminu TK i statutu Kancelarii przez Zgromadzenie Ogólne, a także ustanawia termin wydania przez prezesa Trybunału i szefa Kancelarii ogółu niezbędnych aktów wewnętrznych.
Nowa ustawa o Trybunale Konstytucyjnym i przepisy wprowadzające ustawę, razem z przyjętą w marcu uchwałą Sejmu i propozycją zmiany konstytucji stanowią pakiet kompleksowej reformy TK.
Po wprowadzeniu przepisów wprowadzających ustawę o TK moc utracą trzy regulacje obecnie odnoszące się do funkcjonowania Trybunału: o statusie sędziów TK, o organizacji i trybie postępowania przed TK oraz przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed TK. Jednocześnie – jak przewidziano – wydane w ostatnich latach wyroki TK w składzie z udziałem “osób nieuprawnionych do orzekania” mają być “nieważne i niewywierające skutków”.
Ponadto, w myśl przepisów wprowadzających, obecni sędziowie TK mogliby złożyć oświadczenia, że przechodzą w stan spoczynku. Obowiązki prezesa TK ma przejąć sędzia o najdłuższym stażu sędziowskim, zaś Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK ma przedstawić prezydentowi kandydatów na prezesa.
Zgodnie z nową ustawą o TK, sędziów trybunału ma wybierać indywidualnie Sejm na dziewięcioletnią kadencję większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Obecnie przepisy mówią o tym, że Sejm wybiera sędziów bezwzględną większością głosów. Ma to pozwolić wybrać do TK osoby, które posiadają autorytet prawniczy i w większym stopniu są uznane przez wszystkie siły polityczne.
Ponadto – według ustawy o TK – mają zwiększyć się kompetencje Zgromadzenia Ogólnego Sędziów TK. Poszerzony ma też zostać krąg podmiotów mogących zgłaszać kandydatów na sędziów TK. Istotną zmianą będzie też rozszerzenie zakresu rozpoznawania skarg konstytucyjnych.
Równolegle w Senacie toczą się prace nad projektem zmiany konstytucji dotyczącym TK. Tam również, w komisji ustawodawczej, zostało w początkach lipca przeprowadzone wysłuchanie publiczne dotyczące planowanych zmian. W ostatnim czasie senacka komisja rozpatrzyła postulaty, które zgłoszono podczas tego wysłuchania. Kontynuacja prac komisji w sprawie TK ma nastąpić jesienią.
Ustawa o TK i przepisy ją wprowadzające trafią teraz na biurko prezydenta.
