Rok 2024 przynosi wyjątkowe podsumowanie dla Polski: zakończenie trzeciej edycji Funduszy Norweskich i EOG, przygotowania do czwartej edycji oraz jubileusz 20-lecia tych mechanizmów finansowych i członkostwa Polski w Unii Europejskiej. To nie tylko symboliczne momenty, ale przede wszystkim realne korzyści dla mieszkańców i gospodarki naszego kraju.
Trzecia edycja Funduszy Norweskich i EOG to historia sukcesu osiągniętego mimo licznych wyzwań. Dzięki największemu budżetowi wśród 15 państw-beneficjentów za ok. 3,5 mld zł (809,3 mln euro) zrealizowaliśmy niemal 1800 projektów. Zwiększyliśmy m.in. konkurencyjność polskich przedsiębiorstw, podnieśliśmy jakość życia mieszkańców średnich i małych miast. Wsparcie dla naukowców i instytucji edukacyjnych przyczyniło się do rozwoju badań naukowych, unowocześnienia oferty edukacyjnej i wzmacniania współpracy międzynarodowej w tym obszarze – mówił wiceminister Konrad Wojnarowski.
W ramach III edycji Funduszy norweskich i EOG ogłoszono 50 naborów wniosków w 13 programach. Wdrażano również tzw. projekty predefiniowane, czyli takie, których realizację zapisano w dokumentach programów.
Fundusze Norweskie i EOG to wsparcie, które zmienia Polskę na lepsze. W ramach 13 programów tej edycji zrealizowano projekty z takich obszarów jak badania naukowe, ochrona środowiska, rozwój lokalny, przedsiębiorczość i innowacje, kultura, zdrowie, społeczeństwo obywatelskie, sprawiedliwość, edukacja, sprawy wewnętrzne współpraca dwustronna, dialog społeczny i godna praca.
Mechanizmy te pozwoliły nam nie tylko zmniejszać różnice społeczno-gospodarcze, ale także budować unikalne relacje z Norwegią, Islandią i Liechtensteinem. Jesteśmy jak pasujące do siebie puzzle – każdy element naszej współpracy tworzy spójną i skuteczną całość – mówi wiceminister Konrad Wojnarowski.
Partnerstwa między Polską a krajami darczyńcami wykraczają poza wsparcie finansowe. Współpraca umożliwiła partnerom z różnych krajów współdziałanie przy realizacji wyzwań. Od poprawy efektywności energetycznej i inwestycji w odnawialne źródła energii po zrównoważony rozwój, ograniczanie nierówności społecznych w zdrowiu i zwalczanie przestępczości cyfrowej, współpraca dała rezultaty, które przynoszą korzyści wszystkim zaangażowanym stronom – dodał wiceminister.
Norweskie wsparcie w ramach funduszy norweskich EOG jest jedną z naszych kluczowych inwestycji w przyszłość Europy. To namacalny wyraz naszej wiary w spójność, sprawiedliwość społeczną i siłę społeczeństwa obywatelskiego. W Polsce od dwudziestu lat wspólnie pracujemy nad zmniejszaniem różnic społecznych i ekonomicznych w Europie. Zrealizowaliśmy tysiące projektów budujących potencjał i wspierających trwałe polsko-norweskie relacje, partnerstwa i przyjaźnie – powiedziała Maria Varteressian, sekretarz stanu, Ministerstwo Spraw Zagranicznych Norwegii.
Islandia przywiązuje dużą wagę do bliskiego partnerstwa z Norwegią i Liechtensteinem, ponieważ wspólnie staramy się zapewnić niezbędne zasoby i narzędzia do wzmocnienia współpracy z Polską za pośrednictwem funduszy EOG. Granty te, wraz z ramami współpracy dwustronnej między Polską a Islandią, utorowały drogę do niezwykłych osiągnięć – powiedział Friðrik Jónsson, ambasador Islandii w Polsce.
Granty EOG podkreślają silne zaangażowanie Liechtensteinu na rzecz jednolitego rynku, które, jak zawsze podkreślał nieżyjący już Jacques Delors, idzie w parze z europejską solidarnością i wspieraniem spójności społecznej i gospodarczej w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Przez ponad 20 lat udało się zrealizować wiele znaczących projektów, które zbliżyły do siebie Islandię, Liechtenstein, Norwegię i Polskę, mając na celu zmniejszenie różnic gospodarczych i społecznych w EOG oraz wzmocnienie naszych dwustronnych więzi – powiedziała Alina Brunhart, pierwszy sekretarz, Przedstawicielstwo Liechtensteinu w Brukseli.
Współpraca dwustronna była jednym z kluczowych elementów tej wyjątkowo wymagającej edycji. Jednym z głównych celów Funduszy Norweskich i EOG jest wzmacnianie relacji między Polską a Państwami-Darczyńcami. Przez ostatnie lata zbudowaliśmy solidne podstawy oparte na wzajemnym zaufaniu, wspólnych wartościach i efektywnej współpracy – podkreślił wiceminister Konrad Wojnarowski.
Pandemia COVID-19, wojna w Ukrainie stawiały przed nami wiele wyzwań. Dzięki elastycznemu i szybkiemu reagowaniu na potrzeby, środki Funduszy Norweskich i EOG wspierały m.in. szpitale, pomoc uchodźcom oraz projekty edukacyjne i medyczne. Również w odpowiedzi na powodzie w południowej Polsce środki te zostały przeznaczone na przeciwdziałanie ich skutkom. Około 8,5 mln zł zostało przeznaczone na pomoc poszkodowanym rodzinom oraz zabezpieczenie dostępu do opieki zdrowotnej w regionie.
Rok 2024 i 2025 to czas przygotowań do nowej perspektywy Mechanizmów Finansowych. Negocjacje pomiędzy Komisją Europejską a Islandią, Liechtensteinem i Norwegią zakończono w grudniu 2023 roku, a Memorandum of Understanding – umowę międzynarodową pomiędzy Polską a tymi trzema państwami – dla czwartej edycji ma być podpisane w pierwszej połowie 2025 roku.
Norweski Mechanizm Finansowy oraz Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego, czyli tzw. fundusze norweskie i fundusze EOG są formą bezzwrotnej pomocy zagranicznej przyznanej przez Islandię, Norwegię i Liechtenstein kilkunastu państwom Europy Środkowej i Południowej oraz krajom bałtyckim. Ich głównym celem jest wyrównanie różnic ekonomicznych i społecznych oraz wzmacnianie stosunków dwustronnych pomiędzy państwami-darczyńcami a państwem-beneficjentem.
